Baza formularzy i kwestionariuszy standaryzowanych
Jeśli potrzebujesz profesjonalnych formularzy i kwestionariuszy standaryzowanych do swojej pracy dyplomowej z Psychologii, to złoś się do nas. Wykonujemy również zaawansowane obliczenia statystyczne, dzięki którym łatwo wychwycisz wszelkie zależności oraz trendy, które panują w badanym przez Ciebie zjawisku. Skontaktuj się z nami, a na pewno skutecznie Tobie pomożemy. Zawsze lepiej korzystać z fachowego wsparcia i osiągać sukces, aniżeli samemu męczyć się ze swoimi problemami. Najlepszy czas na działanie jest właśnie teraz!
TRIADA
Ciemna Triada (Makiawelizm, Psychopatia, Narcyzm)
1. Test Ciemnej Triady (Dirty Dozen) – jest to krótki kwestionariusz opracowany przez Jonathana M. Jonasona i innych, który ocenia nasilenie trzech głównych cech Ciemnej Triady: narcyzmu, makiawelizmu i psychopatii.
2. Skala Ciemnej Triady (The Short Dark Triad – SD3) – jest to bardziej rozbudowany kwestionariusz, który ocenia nasilenie trzech cech Ciemnej Triady: narcyzmu, makiawelizmu i psychopatii. Jest to skrócona wersja pełnej skali, a jej celem jest szybka ocena osobowości.
3. Inwentarz Ciemnej Triady (The Dark Triad Personality Inventory – DTI) – jest jednym z najbardziej rozbudowanych testów oceniających Ciemną Triadę. Zawiera pytania o charakterystyki osobowości, które są związane z manipulatorem, psychopatą i narcyzem.
4. Skala Narcyzmu (Narcissistic Personality Inventory – NPI) – jest to narzędzie opracowane w celu oceny nasilenia narcyzmu u jednostki. Narcyzm w kontekście Ciemnej Triady obejmuje poczucie wyjątkowości, chęć bycia podziwianym oraz brak empatii wobec innych.
5. Skala Makiawelizmu (Machiavellianism Scale)- skala ocenia stopień, w jakim osoba wykazuje cechy makiawelistyczne. Zawiera pytania oceniające przekonania osoby o wykorzystaniu innych dla osiągnięcia swoich celów.
6. Skala Psychopatii (Psychopathy Checklist – Revised – PCL-R) -jest szeroko stosowaną skalą w psychologii klinicznej, wykorzystywaną głównie w badaniach kryminalnych i ocenach ryzyka przestępczego. Jest to wywiad strukturalny lub kwestionariusz oceniający cechy psychopatyczne, takie jak manipulacja, bezwzględność i brak skrupułów.
7. Kwestionariusz Ciemnej Triady (The Dark Triad Dirty Dozen – DDD) – jest to krótki kwestionariusz oceniający nasilenie trzech cech Ciemnej Triady: narcyzmu, makiawelizmu i psychopatii. Jest szeroko stosowany w badaniach naukowych. Test ten zawiera 12 pytań, po 4 pytania dla każdej z cech Ciemnej Triady.
SD3 – Short Dark Triad, Dirty Dozen (DD), TriPM – Triarchic Psychopathy Measure
Jasna Triada (opisuje trzy prospołeczne cechy osobowości, które wiążą się z empatią, troską o innych i moralnością)
1. Skala Optymizmu LOT-R (Life Orientation Test – Revised) – mirzy optymizm jako cechę osobowości. Skala ta ocenia, jak osoba postrzega przyszłość i swoje nastawienie do życia.
2. Skala Altruizmu (Altruism Scale) – mierzy altruizm i troskę o innych. Skala ocenia, jak bardzo osoba jest skłonna do pomagania innym, angażowania się w działania dobroczynne, czy przejawia troskę o dobro innych ludzi.
3. Skala Poczucia Własnej Wartości (Rosenberg Self-Esteem Scale – RSES) -mierzy: poczucie własnej wartości i pewność siebie. Jednym z kluczowych wymiarów Jasnej Triady jest wysoka samoocena, która wiąże się z pozytywnym postrzeganiem siebie. Jest to kwestionariusz samooceny składający się z 10 pytań.
4. Skala Empatii (Empathy Quotient – EQ) – mierzyzdolność do rozumienia i dzielenia się uczuciami innych osób, co jest bliskie altruizmowi i trosce o innych.
5. Skala Optymizmu i Pesymizmu (Optimism-Pessimism Scale) – mierzy różnice w podejściu do życia, w tym predyspozycje do pozytywnego lub negatywnego postrzegania wydarzeń życiowych. Ocenia stopień optymizmu w życiu codziennym.
6. Skala Niezależności i Samodzielności (Independence and Self-Sufficiency Scale)-co mierzy cechy związane z wysoką samooceną i pewnością siebie, które są jednym z aspektów Jasnej Triady. Jest to skala samooceny oceniająca poziom niezależności w decyzjach życiowych oraz poczucie, że osoba radzi sobie samodzielnie.
7. Kwestionariusz Stylu Życia (Life Style Questionnaire) – jest to ocena ogólnych postaw życiowych, takich jak optimizm, altruizm i poczucie własnej wartości. Jest to kwestionariusz zawierający pytania o nastawienie do życia, ludzi i wyzwań.
8. Skala Atrakcyjności i Satysfakcji z Życia (Satisfaction with Life Scale – SWLS) – mierzy zadowolenie z życia jako ogólny wskaźnik dobrostanu, który jest ściśle związany z pozytywnym postrzeganiem siebie, świata i przyszłości. Jest to wskaźnik, który może pomóc ocenić ogólne poczucie satysfakcji i spełnienia. Jest to 5 pytań o poziom zadowolenia z różnych aspektów życia.
Przełom połowy życia
1. Skala Kryzysu Połowy Życia (Midlife Crisis Scale) – skala ta ocenia poziom kryzysu, jaki osoba przeżywa w połowie życia. Jest to narzędzie zaprojektowane do oceny emocjonalnych i psychologicznych reakcji na przejście do okresu średniego wieku. Elementy oceny: zmiany w postrzeganiu siebie, refleksje nad osiągnięciami życiowymi, zadowolenie z życia osobistego i zawodowego, oraz
strach przed starzeniem się.
3. Skala Obrazów Samego Siebie (Self-Image Scale) – ta skala jest używana do oceny, jak osoba postrzega siebie w różnych aspektach życia, w tym fizycznym, społecznym i zawodowym. W okresie przełomu połowy życia zmienia się postrzeganie własnej tożsamości, co może prowadzić do kryzysu.
4. Kwestionariusz Osobowościowy NEO-PI-R (Big Five Inventory)
Co mierzy: Jest to narzędzie oceniające pięć głównych cech osobowości: neurotyczność, ekstrawersję, otwartość na doświadczenie, ugodowość i sumienność. Przełom połowy życia może wpłynąć na te cechy, na przykład w kierunku większej neurotyczności (związanej z lękiem, depresją) lub zmiany w poziomie ekstrawersji. Test ten jest używany do oceny zmian osobowości, które mogą nastąpić w wyniku kryzysu wieku średniego, a także do analizy, jak te zmiany wpływają na codzienne funkcjonowanie.
5. Skala Stresu Życiowego (Life Stress Scale) -ocenia poziom stresu, jaki osoba odczuwa w związku z ważnymi wydarzeniami życiowymi, takimi jak zmiana kariery, rozwód, przejście na emeryturę, zmiany zdrowotne itp. W połowie życia osoby często doświadczają silnych stresów związanych z tymi zmianami.
6. Skala Lęku przed Starzeniem się (Fear of Aging Scale) – ocenia lęk związany z procesem starzenia się, który jest częstym objawem kryzysu połowy życia. Lęk ten może obejmować obawy dotyczące zdrowia, utraty atrakcyjności, zmniejszenia aktywności życiowej, a także zmiany ról społecznych.
7. Skala Ról Życiowych (Role Inventory) – pomaga ocenić, jak osoba widzi swoje obecne role życiowe i zawodowe oraz jak te role zmieniają się w miarę starzenia się. Często w przełomie połowy życia dochodzi do refleksji nad tym, czy osoba realizuje swoje cele życiowe i zawodowe, co może prowadzić do zmiany ról lub poczucia kryzysu.
8. Kwestionariusz Samooceny – Skala Depresji, Lęku i Stresu (DASS-21) – ocenia poziom depresji, lęku i stresu, które mogą być wyraźnie nasilone w przełomie połowy życia. Często osoby przeżywające kryzys wieku średniego borykają się z obniżoną samooceną, lękiem i poczuciem beznadziei. Pomaga w ocenie objawów emocjonalnych, które mogą być związane z kryzysem połowy życia.
ZACHOWANIA SUICYDALNE
1. Skala Becka do oceny myśli samobójczych (Beck Scale for Suicide Ideation – BSI) – jest to jedno z najczęściej używanych narzędzi.Mierzy nasilenie myśli samobójczych, plany samobójcze i intencje.
2. Columbia-Suicide Severity Rating Scale (C-SSRS) – bardzo szeroko stosowana, m.in. w szpitalach i badaniach naukowych.mierzy: myśli samobójcze, zachowania samobójcze (próby, planowanie) oraz intensywność myśli.
3. Kwestionariusz Samobójczy Becka (Beck Hopelessness Scale – BHS) – skala opracowana przez Aarona Becka do oceny poczucia beznadziejności. Mierzy pesymistyczne nastawienie do przyszłości — bardzo istotne w ocenie ryzyka samobójczego.
4. Skala Depresji Becka (Beck Depression Inventory – BDI) – choć głównie bada objawy depresji, zawiera konkretne pytania dotyczące myśli samobójczych. Mierzy: Poziom depresji i obecność myśli samobójczych.
5. Self-Injurious Thoughts and Behaviors Interview (SITBI) – pomaga rozróżnić różne typy samouszkodzeń i ryzyko związane z samobójstwem.
6. Skala Ryzyka Samobójczego SAD PERSONS Scale -bardzo szybkie narzędzie przesiewowe. Mierzy: 10 czynników ryzyka (np. płeć, depresja, nadużycia substancji, wcześniejsze próby). Szczególnie przydatna w sytuacjach szpitalnych i wstępnych ocenach.
7. Risk-Rescue Rating Scale (RRRS) – mierzy: Ryzyko śmiertelne związane z próbą samobójczą (czy metoda była potencjalnie śmiertelna) oraz czynności ratunkowe (czy ktoś podjął próbę ratunku). Pomaga ocenić powagę prób samobójczych.
8. Suicidal Behaviors Questionnaire – Revised (SBQ-R) – mierzy występowanie myśli i zachowań samobójczych w przeszłości i obecnie oraz prawdopodobieństwo przyszłych prób.Stosowany w badaniach populacyjnych i ocenie przesiewowej.
9. Inventory of Suicide Orientation (ISO) – mniej znane, ale bardziej kompleksowe narzędzie. Mierzy: stopień identyfikacji jednostki z ideą samobójczą i jej emocjonalne nastawienie do życia i śmierci.
10. Kwestionariusz Samookaleczania i Samobójstwa (np. ISAS – Inventory of Statements About Self-Injury) – kupia się głównie na samookaleczaniu, ale zawiera komponenty oceny ryzyka zachowań suicydalnych. Ocenia motywacje, częstość i kontekst samouszkodzeń.
GERIATRIA
1. Ocena funkcji poznawczych i otępienia
MMSE – Mini-Mental State Examination (Najczęściej używany test przesiewowy do diagnozy demencji), MoCA – Montreal Cognitive Assessment, Clock Drawing Test (CDT)
1. Ocena funkcji poznawczych i otępienia
GDS – Geriatric Depression Scale, Cornell Scale for Depression in Dementia, HADS – Hospital Anxiety and Depression Scale.
3. Ocena jakości życia i funkcjonowania
WHOQOL-OLD (Specjalna wersja kwestionariusza WHOQOL dla osób starszych. mierzy: sens życia, relacje społeczne, autonomia, obawy przed śmiercią, zadowolenie z życia.)
EQ-5D – krótki test oceniający 5 aspektów życia: ruch, samoobsługę, codzienne czynności, ból i dyskomfort, lęk/depresję.
4. Ocena sprawności funkcjonalnej
Barthel Index
Mierzy samodzielność w podstawowych czynnościach dnia codziennego (jedzenie, ubieranie, toaleta, poruszanie się).
Lawton IADL – Instrumental Activities of Daily Living
Ocenia bardziej złożone czynności (np. telefonowanie, zakupy, gotowanie, zarządzanie lekami).
TUG – Timed Up and Go
Test mobilności i równowagi – sprawdza ryzyko upadków.
5. Inne przydatne testy psychologiczne
TAS-20 (Skala Alexytymii Toronto) – trudność w rozpoznawaniu emocji.
Skala Samotności De Jong Gierveld – poziom izolacji społecznej.
Skala PSS – Perceived Stress Scale – ocena poziomu odczuwanego stresu.
Skala QoL-AD – jakość życia u osób z chorobą Alzheimera.
AUTENTYCZNOŚĆ
1. Authenticity Scale (AS) – Skala Autentyczności. Mierzy 4 główne komponenty autentyczności:(Samoświadomość, uczciwość, przetwarzanie informacji, zachowanie autentyczne)
2. Authentic Living Scale (ALS) (Krótsze narzędzie oparte na podobnych komponentach, skupiające się na: szczerości emocjonalnej, spójności między „ja wewnętrznym” a „ja społecznym”,
zgodności działania z wartościami).
3. Self-Alienation Scale (część Authenticity Inventory) – Mierzy brak autentyczności – czyli poczucie „oddzielenia” od siebie, udawania, zagubienia tożsamości. Używana w diagnostyce egzystencjalnego kryzysu, wypalenia, depresji.
4. Skala Autentyczności w Relacjach (Authentic Relating Questionnaire) – Bada, w jakim stopniu dana osoba zachowuje autentyczność w kontaktach interpersonalnych. Pomocna w coachingu, psychoterapii i terapii par.
Dodatkowe narzędzia uzupełniające:
Chociaż nie mierzą autentyczności bezpośrednio, często korelują z nią i są używane łącznie:
Skala samoświadomości (Self-Consciousness Scale)
Kwestionariusz wartości Rokeacha – mierzy hierarchię wartości
Self-Determination Scale (SDS) – autonomia, spójność wewnętrzna
Skale szczęścia i dobrostanu (np. Ryff PWB) – autentyczność jako komponent eudajmonii
SZTUCZNA INTELIGENCJA
Kwestionariusz Postaw wobec Sztucznej Inteligencji (GAASI). GAASI (ang. General Attitudes toward Artificial Social Intelligence) został stworzony w celu zbadania postaw emocjonalnych, poznawczych i behawioralnych wobec systemów SI, które potrafią symulować lub naśladować interakcje społeczne z ludźmi.
Skala GAASI została opracowana przez Erika J. Paulikę, Justina Weidnera i współpracowników w 2021 roku w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie relacjami ludzi z technologią.
ALTRUIZM
1. Skala Altruizmu R. A. Rushtona (Self-Report Altruism Scale – SRA)
2. Skala Empatycznego Altruizmu (Empathic Concern Scale)
3. Skala Altruistycznych Motywów (Helping Orientation Questionnaire – HOQ)
4. Prosocial Tendencies Measure (PTM i PTM-R)
5. Skala Dobroci i Altruizmu w Kwestionariuszu VIA (Values in Action)
Inne narzędzia uzupełniające:
NEO-FFI / NEO-PI-R (Wielka Piątka) – podskala „ugodowość” (ang. Agreeableness) często koreluje z altruizmem.
Kwestionariusz Moralności Behawioralnej – mierzy zasady działania na rzecz innych.
Skale empatii (np. Mehrabiana, Davis) – empatia to ważny komponent zachowań altruistycznych.
ASERTYWNOŚĆ
1. Skala Asertywności Rathusa (RAS – Rathus Assertiveness Schedule) – jeden z najczęściej stosowanych testów, 30 twierdzeń opisujących różne sytuacje społeczne (np. krytyka, odmowa, wyrażanie uczuć),
ocenia się na skali od –3 (zdecydowanie nieasertywnie) do +3 (zdecydowanie asertywnie).
2. Kwestionariusz Zachowań Asertywnych (KZA) – polski test opracowany przez psychologów (np. A. Jakubowska), mierzy stopień asertywności w 3 obszarach: wyrażanie opinii, obrona własnych praw,
odmawianie i reagowanie na krytykę.
3. Skala Asertywności Gambrilla i Richeya (Assertiveness Scale) – ocenia trudność w zachowaniach asertywnych w codziennych sytuacjach.
4. The Scale of Interpersonal Behavior (SIB) – ocenia zarówno częstość zachowań asertywnych, jak i poziom lęku towarzyszącego takim zachowaniom, używana w diagnostyce zaburzeń lękowych i problemów z samooceną.
5. Skala Asertywności i Zachowań Społecznych (np. Komorowskiej i Wójcika) – Polska skala, dostępna w wersji dla młodzieży i dorosłych, może być używana w szkołach, poradniach, terapii indywidualnej.
PASJA
1. Passion Scale (Skala Pasji) (najczęściej używane narzędzie psychometryczne do pomiaru pasji.
mierzy poziom pasji harmonijnej i obsesyjnej względem konkretnej aktywności (np. praca, sport, sztuka, nauka).)
2. Passion for Work Scale (Skala Pasji do Pracy) – Zastosowanie: mierzy pasję do pracy zawodowej – np. u nauczycieli, lekarzy, artystów.
3. Skala Flow (Skala Przepływu) – choć nie mierzy pasji bezpośrednio, często towarzyszy aktywnościom realizowanym z pasją
4. Work Passion Questionnaire (Pozuelo, Salanova, Martínez, 2010) – Badanie poziomu pasji zawodowej, szczególnie u pracowników kreatywnych i liderów. Mierzy relację między pasją a satysfakcją, produktywnością, stresem, wypaleniem.
Dodatkowe skale związane z pasją:
Kwestionariusze zaangażowania i motywacji wewnętrznej (np. SIMS – Situational Motivation Scale)
Kwestionariusze osobowości twórczej – pasja bywa powiązana z otwartością na doświadczenie i wytrwałością (grit)
Skale dobrostanu i spełnienia życiowego (np. Ryff PWB, PERMA Profiler)
POCZUCIE WDZIĘCZNOŚCI
1. GQ-6 – Gratitude Questionnaire-6 (Skala Wdzięczności McCullougha) – najczęściej stosowana skala psychometryczna mierząca cechę wdzięczności (jako względnie stałą skłonność).
2. Skala Codziennej Wdzięczności (Daily Gratitude Scale) – Mierzy aktualny poziom wdzięczności w danym dniu (stan emocjonalny, nie cecha). Często stosowana w badaniach nad dziennikami wdzięczności lub w terapiach poznawczo-behawioralnych.
3. Gratitude Resentment and Appreciation Test (GRAT) – służy do pomiaru poznawczo-emocjonalnej postawy wdzięczności – zarówno wobec osób, jak i losu.
4. Skala Wdzięczności VIA (Values in Action) -element kwestionariusza cech charakteru w psychologii pozytywnej (Peterson & Seligman).
MYŚLENIE
Myślenie strategiczne
1. Strategic Thinking Questionnaire (STQ) – Skala Myślenia Strategicznego – Narzędzie psychometryczne stosowane w HR i psychologii organizacji. Ocenia cztery kluczowe wymiary: orientacja na przyszłość, myślenie systemowe, orientacja koncepcyjna, podejmowanie decyzji strategicznych.
2. Watson-Glaser Critical Thinking Appraisal (WGCTA) – bada 5 umiejętności poznawczych: wnioskowanie
rozpoznawanie założeń, wydawanie osądów, interpretacja, ocena argumentów. Często stosowany w selekcji liderów, menedżerów, konsultantów.
3. The Strategic Thinking Inventory (STI) – samoopisowy kwestionariusz mierzący preferencje i nawyki strategiczne. Zawiera pytania dotyczące: skłonności do planowania długoterminowego, elastyczności poznawczej, zdolności do łączenia faktów i informacji.
4. Leadership Circle Profile / Korn Ferry 360 / Hogan Strategic Potential – zintegrowane narzędzia oceniające zdolności przywódcze, w tym myślenie strategiczne jako kompetencję zarządczą. Ocena obszarów: wizja, planowanie, zarządzanie zmianą, podejmowanie decyzji.Ocena obszarów: wizja, planowanie, zarządzanie zmianą, podejmowanie decyzji.
Myślenie strategiczne
1. Watson-Glaser Critical Thinking Appraisal (WGCTA) – najbardziej znany i szeroko stosowany test myślenia krytycznego na świecie.Ocenia 5 kluczowych umiejętności: wnioskowanie (inference), rozpoznawanie założeń (recognizing assumptions), wydawanie osądów (deduction), interpretacja (interpretation) i ocena argumentów (evaluation of arguments). Stosowany w HR, edukacji, rekrutacji liderów i menedżerów.
2. Cornell Critical Thinking Test (CCTT) -bada logiczne myślenie, rozpoznawanie nieścisłości, ocenę dowodów. Często wykorzystywany w edukacji i badaniach pedagogicznych.
3. California Critical Thinking Skills Test (CCTST) – ocenia poznawcze umiejętności potrzebne do rozumowania i podejmowania decyzji: analiza, interpretacja, wnioskowanie, wyjaśnianie, samoocena. Stosowany w edukacji wyższej i medycynie (np. wśród studentów pielęgniarstwa, farmacji).
4. Halpern Critical Thinking Assessment (HCTA) – składa się z zadań otwartych i testowych opartych na realistycznych scenariuszach. Mierzy m.in.: rozpoznawanie fałszywych założeń, identyfikowanie stronniczości, rozumowanie statystyczne i probabilistyczne. Stosowany w edukacji akademickiej i programach rozwoju kompetencji poznawczych.
5. Ennis-Weir Critical Thinking Essay Test – test w formie eseju – ocenia umiejętność logicznego budowania argumentów i odrzucania słabych, badany ma za zadanie zareagować pisemnie na nieprzekonujący tekst. Oceniana jest jakość odpowiedzi: logiczność, precyzja, siła argumentacji.
ALKOHOLIZM
1. AUDIT – Alcohol Use Disorders Identification Test – 10 pytań dotyczących ilości i częstotliwości picia, uzależnienia i szkód związanych z alkoholem.
2. MAST – Michigan Alcoholism Screening Test – keden z najstarszych testów do przesiewowej diagnozy alkoholizmu.Zawiera 24 pytania (lub skrócone wersje: Short-MAST, Brief-MAST).
3. CAGE – 4-pytaniowy test przesiewowy – szybkie i proste narzędzie – szczególnie w praktyce lekarskiej i ratunkowej.
4. SADD – Short Alcohol Dependence Data Questionnaire -pomiar poziomu uzależnienia (a nie tylko samego picia), pomaga określić nasilenie i zakres uzależnienia (łagodne, umiarkowane, ciężkie). Używany głównie w terapii i poradniach leczenia uzależnień.
5. SOCRATES – Stages of Change Readiness and Treatment Eagerness Scale – mierzy motywację do zmiany zachowań związanych z piciem. Bardzo przydatny w terapii uzależnień i motywacyjnych interwencjach.
POSZUKIWANIE DOZNAŃ
1. SSS – Sensation Seeking Scale (Skala Poszukiwania Doznań) – najbardziej znane narzędzie służące do pomiaru tej cechy.
2. Arnett Inventory of Sensation Seeking (AISS) – stosowany szczególnie u młodzieży i młodych dorosłych. Dzieli poszukiwanie doznań na: intensywność (szukanie silnych emocji) i nowość (otwartość na nowe doświadczenia).
3. BSSS – Brief Sensation Seeking Scale – krótsza wersja SSS, idealna do badań przesiewowych lub dużych prób (np. w badaniach populacyjnych).
Powiązane testy:
NEO-FFI / NEO-PI-R – podskala „Otwartość na doświadczenie” i „Impulsywność”
UPPS-P Impulsive Behavior Scale – badanie różnych aspektów impulsywności
EPQ-R (Eysenck Personality Questionnaire) – wysoka ekstrawersja i psychotyzm mogą korelować z poszukiwaniem doznań
BIS/BAS (Behavioral Inhibition/Activation System) – układ nagrody i reaktywność na bodźce
MOTYWACJA
1. LMI – Achievement Motivation Inventory (Kwestionariusz Motywacji Osiągnięć) – Mierzy motywację osiągnięć w pracy i nauce. Ocenia 17 podskal, m.in.: wytrwałość, ambicja, skłonność do rywalizacji,
samodyscyplina i orientację na cel. Powszechnie stosowany w psychologii pracy, coachingu, HR i edukacji.
2. SIMS – Situational Motivation Scale – mierzy motywację w konkretnej sytuacji (np. szkoła, praca, trening). Ocenia 4 typy motywacji: motywacja wewnętrzna, motywacja zidentyfikowana, motywacja zewnętrzna i amotywacja (brak motywacji).
3. AMS – Academic Motivation Scale – stosowana w diagnozie motywacji do nauki (szkoła, studia). Bada: wewnętrzne zainteresowanie nauką, presję społeczną, brak celu i poczucia sensu w nauce. Używana w badaniach edukacyjnych i pedagogicznych.
4.WPI – Work Preference Inventory – mierzy preferencje motywacyjne w kontekście pracy: motywacja wewnętrzna (np. satysfakcja, ciekawość) i motywacja zewnętrzna (np. nagrody, status, pieniądze). Często stosowany w ocenie pracowników i kandydatów do pracy kreatywnej.
5. Skala CEL (Cele, Emocje, Ludzie) – narzędzie polskie, bada orientację na cel, czyli zdolność do planowania, podejmowania wyzwań i utrzymywania motywacji w dłuższym czasie. Szczególnie przydatna w coachingu, edukacji i terapii rozwoju osobistego.
6. Skala Potrzeby Osiągnięć (n-Ach) – bada siłę motywacji osiągnięć – jak bardzo dana osoba dąży do sukcesu i unika porażek. Może być realizowana w formie testu projekcyjnego lub samoopisowego.
Inne testy i narzędzia powiązane z motywacją:
Intrinsic Motivation Inventory (IMI)
SOCRATES, RCQ – Readiness to Change Questionnaire
URICA – University of Rhode Island Change Assessment
NEO-FFI, MBTI, Grit Scale (Angela Duckworth)
CZAS
1. Postrzeganie i orientacja w czasie
Zimbardo Time Perspective Inventory (ZTPI) – majbardziej znane narzędzie do badania perspektywy czasowej, mierzy, jak ludzie postrzegają przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.
Future Time Perspective Scale (FTPS) – skala ukierunkowana na czas przyszły – ile go planujemy, jak go odczuwamy. Stosowana w psychologii rozwoju, edukacji, psychologii starzenia się.
2. Zarządzanie czasem i organizacja
Time Management Behavior Scale (TMBS) – Mierzy zachowania związane z zarządzaniem czasem: planowanie, ustalanie priorytetów, kontrola nad czasem, unikanie zakłóceń.
Time Structure Questionnaire (TSQ) -skala oceniająca czy i jak bardzo codzienność danej osoby jest uporządkowana w czasie. Stosowana w badaniach nad bezrobociem, stresem i stylem życia.
3. Prokrastynacja i cierpliwość czasowa
General Procrastination Scale (GPS) – mierzy tendencję do odwlekania działań w czasie. Często stosowany z testami motywacyjnymi i samoregulacyjnymi.
Delay Discounting Task / Temporal Discounting Tests – eksperymentalne narzędzia badające skłonność do wyboru nagród natychmiastowych vs. odroczonych
Deferment of Gratification Scale (DoGS) – klasyczny test mierzący umiejętność odraczania nagrody w czasie (tzw. samokontrola czasowa). Znany jako „efekt marshmallow” – szczególnie popularny w psychologii rozwojowej.
ASPIRACJE ŻYCIOWE
1. Aspiration Index (AI) – najbardziej znany i szeroko stosowany kwestionariusz aspiracji życiowych. Często stosowany w badaniach nad szczęściem, zdrowiem psychicznym i samoakceptacją.
2. The Life Goals Questionnaire (LGQ)
Używany w badaniach nad planowaniem przyszłości i celami życiowymi.
3. Skala Orientacji Życiowych (Life Orientation Test – LOT-R)
Mierzy optymizm i podejście do przyszłości, co wpływa na formułowanie i realizację aspiracji.
4. Personal Aspirations Questionnaire (PAQ)
Rzadsze narzędzie, używane do badania indywidualnych marzeń, celów i wartości życiowych.
5. The Goal Content for Exercise Questionnaire (GCEQ)
Wersja testu aspiracji do działań sportowych i prozdrowotnych.
Bada, czy motywacja do np. ćwiczeń wynika z chęci zdrowia, wyglądu, rywalizacji czy rozwoju osobistego.
REFLEKSYJNOŚĆ
1. Rumination-Reflection Questionnaire (RRQ) – Dzieli refleksyjność na dwa wymiary: refleksyjność (Reflection) – zdrowa, poznawcza skłonność do autorefleksji oraz ruminacja (Rumination) – natrętne, negatywne myślenie o sobie.
2. Self-Reflection and Insight Scale (SRIS) -mierzy dwa wymiary: samorefleksję (Self-Reflection), czyli skłonność do analizowania siebie oraz wgląd (Insight) – stopień zrozumienia siebie i swoich motywów.
3. Metacognitive Awareness Inventory (MAI) – bada świadomość własnych procesów myślowych (czyli metapoznanie). Używany szczególnie w badaniach edukacyjnych i neuropsychologicznych.
4. Reflection Questionnaire (Kember et al.) – skala opracowana na potrzeby edukacji akademickiej. Mierzy 4 poziomy refleksyjnego uczenia się: brak refleksji, zrozumienie, refleksja oraz
krytyczna refleksja. Używany w ocenie kompetencji miękkich studentów i uczestników szkoleń.
5. Need for Cognition Scale (NCS) – bada potrzebę głębokiego myślenia, analizowania i rozumowania. Choć nie mierzy refleksyjności bezpośrednio, osoby o wysokim wyniku często są bardziej refleksyjne.
SPORT
1. SCAT – Sport Competition Anxiety Test – mierzy poziom lęku przed startem w zawodach (sportowy lęk sytuacyjny).
2. CSAI-2 – Competitive State Anxiety Inventory-2 – rozbudowany test badający: lęk somatyczny (fizyczne objawy stresu), lęk poznawczy (myśli i obawy) i pewność siebie (self-confidence)
3. AMI – Athletic Motivation Inventory – jeden z najstarszych testów motywacji w sporcie.
Ocenia m.in. ambicję, samodyscyplinę, tolerancję na stres i orientację na rywalizację. Stosowany głównie w selekcji i treningu psychologicznym zawodników.
4. SMS-II – Sport Motivation Scale (wersja 2)
Mierzy motywację wewnętrzną i zewnętrzną sportowców, w tym: motywację zidentyfikowaną, zewnętrzną i
amotywację (brak motywacji).
5. TSCI – Test Stylów Radzenia Sobie ze Stresem w Sporcie
Mierzy style reagowania sportowca w sytuacjach stresowych: styl skoncentrowany na zadaniu,na emocjach i na unikaniu.
6. TOPS – Test of Performance Strategies
Mierzy techniki psychologiczne używane przez sportowców, takie jak: wizualizacja, pozytywne myślenie,
kontrola emocji i samomotywacja.
7. PSIS-R – Psychological Skills Inventory for Sports (Revised)
Kwestionariusz do oceny umiejętności mentalnych, takich jak: koncentracja, motywacja, pewność siebie i
panowanie nad emocjami.
OSOBOWOŚĆ
1. NEO-PI-R / NEO-FFI (Wielka Piątka – Big Five) – Jeden z najczęściej stosowanych testów osobowości na świecie. Ocenia 5 głównych cech osobowości (tzw. Wielka Piątka): Neurotyczność (N), Ekstrawersja (E), Otwartość na doświadczenie (O), Ugodowość (A) oraz Sumienność (C).
2. MMPI-2 – Minnesota Multiphasic Personality Inventory – wykorzystywany w diagnostyce psychologicznej i psychiatrycznej. Uznawany za „złoty standard” w diagnostyce klinicznej osobowości
3. EPQ-R – Kwestionariusz Osobowości Eysencka – często stosowany w badaniach naukowych i edukacyjnych.
4. MBTI – Myers-Briggs Type Indicator – dzieli osobowość na 16 typów na podstawie 4 wymiarów: Ekstrawersja (E) / Introwersja (I), Intuicja (N) / Sensing (S), Myślenie (T) / Uczucie (F) oraz
Osądzanie (J) / Obserwacja (P).
5. 16PF – Sixteen Personality Factor Questionnaire (Cattell) – mierzy 16 podstawowych cech osobowości. Stosowany m.in. w selekcji zawodowej, doradztwie kariery i psychologii pracy
6. HEXACO – alternatywa dla Big Five
Dodaje szósty wymiar do modelu Wielkiej Piątki: Uczciwość–Pokora (Honesty–Humility). Bada cechy takie jak: szczerość, skromność, unikanie manipulacji. Ceniony w psychologii międzykulturowej i badającej moralność
OBRAZ SIEBIE
1. Tennessee Self-Concept Scale (TSCS-2) – jeden z najbardziej znanych i rozbudowanych testów obrazu siebie. Składa się z ponad 80 pozycji, mierzy ogólny oraz szczegółowy obraz siebie. Wyróżnia wymiary takie jak: obraz siebie fizycznego, moralnego, społecznego, emocjonalnego, rodzinnego oraz akademickiego/zawodowego.
2. Self-Description Questionnaire (SDQ) – mierzy wielowymiarowy obraz siebie w różnych dziedzinach życia: umiejętności społeczne, kompetencje szkolne, wygląd fizyczny, relacje rodzinne oraz emocjonalna stabilność.
3. Skala Samooceny Rosenberga (RSES – Rosenberg Self-Esteem Scale) -choć nie mierzy obrazu siebie bezpośrednio, jest najczęściej używaną skalą samooceny.
4. Twenty Statements Test (TST) – stosowany w psychoterapii, psychologii narracyjnej i badań tożsamości.
5. Body Image Questionnaire (np. Multidimensional Body-Self Relations Questionnaire – MBSRQ)
Skoncentrowany na obrazie ciała jako aspekcie obrazu siebie. Bada zadowolenie z wyglądu, samoocenę cielesną, poziom troski o ciało.
TEMPERAMENT
1. Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT) – mierzy 6 cech temperamentu. Reaktywność emocjonalna, aktywność, wrażliwość sensoryczna, wytrzymałość, żwawość oraz perseweratywność.
2. EAS – Temperament Survey (Emotionality, Activity, Sociability) – bada temperament w oparciu o 3 wymiary: emocjonalność (lękliwość, złość, reakcje emocjonalne), aktywność (poziom energii) oraz
towarzyskość (potrzeba kontaktu z innymi).
3. Kwestionariusz Temperamentu Eysencka (EPI / EPQ-R) – bada 3 cechy: ekstrawersję, neurotyczność oraz psychotyzm (w EPQ-R).
4. Pavlovian Temperament Survey (PTS) – oparty na koncepcji Pawłowa (procesy pobudzenia i hamowania w układzie nerwowym). Mierzy: siłę procesu pobudzenia, siłę procesu hamowania, równowagę i ruchliwość procesów nerwowych. Test eksperymentalny, często stosowany w badaniach neuropsychologicznych.
5. Thomas & Chess Temperament Questionnaire – model badający temperament u dzieci (9 cech temperamentu). Wersje dla rodziców, opiekunów i nauczycieli. Cechy: poziom aktywności, rytmiczność, nastrój, dostosowanie, intensywność reakcji, rozproszenie itp.
INTELIGENCJA EMOCJONALNA
1. MSCEIT – Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test – Mierzy 4 zdolności: rozpoznawanie emocji, używanie emocji w myśleniu, rozumienie emocji i regulowanie emocji.
2. EQ-i 2.0 – Emotional Quotient Inventory – mierzy m.in. samoświadomość, samoregulację, empatię, relacje społeczne. Często stosowany w HR, coachingu, edukacji
3. SUEIT – Swinburne University Emotional Intelligence Test – bada zdolności w 4 obszarach: emocje własne, emocje innych, kontrola emocji i rozumienie emocji. Nadaje się do badań przesiewowych i edukacyjnych.
4. TEIQue – Trait Emotional Intelligence Questionnaire (autor: K. V. Petrides) – pomiar: samoświadomość, ekspresja emocji, empatia, zarządzanie relacjami, regulacja stresu itp.
5. Skala Inteligencji Emocjonalnej Schutte (SSEIT) – 33 pytania, prosta i szybka skala. Opiera się na modelu Saloveya i Mayera.
6. Skala Alexytymii Toronto (TAS-20) – mierzy trudności w rozpoznawaniu i nazywaniu emocji (tzw. aleksytymia). Szczególnie przydatna w pracy z osobami z zaburzeniami psychosomatycznymi, depresją, uzależnieniami.
7. Skale empatii (np. Skala Empatii Mehrabiana i Epstein) – pomiar zdolności do wczuwania się w emocje innych ludzi – jeden z kluczowych komponentów IE.
8. TMMS – Trait Meta-Mood Scale – mierzy trzy aspekty inteligencji emocjonalnej: percepcję emocji, ich rozumienie i regulację. Często używana w badaniach psychologicznych, edukacyjnych i klinicznych.
MENTALIZACJA
1. MZQ – Mentalization Questionnaire (Kwestionariusz Mentalizacji) – mierzy poziom mentalizacji u dorosłych. Stosowany w diagnostyce zaburzeń osobowości, m.in. borderline.
2. RFQ – Reflective Functioning Questionnaire – mierzy: niepewną mentalizację (hipomentalizacja), Mierzy: niepewną mentalizację (hipomentalizacja) i zbyt pewną mentalizację (hipermentalizacja). Stosowany szczególnie w terapii psychodynamicznej i mentalization-based therapy (MBT)
3. Reading the Mind in the Eyes Test (RMET) – bada emocjonalny komponent theory of mind (czyli empatyczną mentalizację), stosowany w badaniach nad autyzmem, borderline, psychopatią.
4. Faux Pas Test – Osoba czyta krótkie opowiadania, w których jedna postać popełnia tzw. „faux pas” – gafę społeczną. Badany musi rozpoznać, czy postać była świadoma uczuć drugiej osoby. Stosowany w diagnozie zaburzeń rozwoju (autyzm, ADHD) oraz neuropsychologii
5. Strange Stories Task (SST) – wersje dla dzieci i dorosłych. Używane w badaniach rozwoju teorii umysłu i zaburzeń ze spektrum autyzmu
KOMPETENCJE INTERPERSONALNE I ZAANGAŻOWANIE INTERPERSONALNE
1. KOMPETENCJE INTERPERSONALNE – testy psychologiczne
Interpersonal Competence Questionnaire (ICQ) – najbardziej znany test kompetencji interpersonalnych. Mierzy 5 obszarów: inicjowanie relacji, wyrażanie uczuć, asertywność, konflikty oraz wsparcie społeczne.
Skala Kompetencji Społecznych (SKS) – Matczak – polska skala, bardzo popularna w diagnozie psychologicznej. Mierzy umiejętności interpersonalne w trzech obszarach: sytuacje ekspozycji społecznej (np. wystąpienia), asertywność i obrona własnych praw, sytuacje bliskości i kontaktów osobistych. Stosowana w rekrutacji, terapii, edukacji .
Social Skills Inventory (SSI) – mierzy 6 wymiarów kompetencji interpersonalnych: ekspresję emocjonalną, kontrolę emocjonalną, ekspresję społeczną, wrażliwość społeczną, kontrolę społeczno-komunikacyjną i wrażliwość emocjonalną.
2. ZAANGAŻOWANIE INTERPERSONALNE – testy i narzędzia
Inventory of Interpersonal Problems (IIP) – mierzy trudności w zaangażowaniu interpersonalnym i relacjach. Skale m.in.: nadmierna uległość, wycofanie społeczne, wrogie zachowania oraz zbyt silne zaangażowanie emocjonalne. Bardzo popularny w psychoterapii i diagnostyce klinicznej.
Interpersonal Reactivity Index (IRI) – skala empatii, która koreluje z zaangażowaniem emocjonalnym
IOS Scale – Inclusion of Other in the Self – pokazuje, jak blisko osoba czuje się z innymi (np. partnerem, przyjaciółmi, grupą)
Relationship Closeness Inventory (RCI) – bada intensywność i zaangażowanie w relacje interpersonalne. Mierzy: czas spędzany razem, wspólne działania, częstotliwość kontaktów
AGRESJA
1. BPAQ – Buss-Perry Aggression Questionnaire – najczęściej używany test agresji. Bada 4 wymiary agresji: agresja fizyczna, agresja werbalna, wrogość (hostility) oraz gniew (anger).
2. AQ – Aggression Questionnaire (wersja skrócona) – stosowane w badaniach przesiewowych i naukowych. Szybka ocena profilu agresji
3. STAXI-2 – State-Trait Anger Expression Inventory – mierzy gniew jako stan (aktualne emocje) i jako cechę (skłonność do złości). Skale dodatkowe: ekspresja gniewu na zewnątrz, tłumienie gniewu oraz kontrola gniewu. Używany w psychoterapii, psychologii zdrowia i sporcie.
4. Skala Agresji A. Bona (wersja polska) – ocenia agresję fizyczną, słowną, symboliczną, autoagresję.
5. IAE – Inventar zur Erfassung von Aggressivitätsfaktoren (Kwestionariusz Czynników Agresji) – mierzy różne formy agresji (np. obrona własnych praw, mściwość, złośliwość)
OPTYMIZM i/lub PESYMIZM
1. LOT-R – Life Orientation Test-Revised – najczęściej stosowana skala optymizmu/pesymizmu.
2. SOPT – Skala Optymizmu-Pesymizmu – stosowana w psychologii zdrowia i edukacji. Pozwala diagnozować równowagę między optymizmem a pesymizmem.
3. Attributional Style Questionnaire (ASQ) – mierzy styl wyjaśniania przyczyn sukcesów i porażek (czyli „dlaczego coś się wydarzyło?”). Stosowany w psychologii pozytywnej i psychoterapii poznawczej.
4. PANAS – Positive and Negative Affect Schedule – choć nie jest testem stricte „optymizmu”, mierzy częstotliwość pozytywnych i negatywnych emocji.
5. Skala Nadziei Snyder’a (Hope Scale) – Mierzy poczucie sprawczości i motywacji do osiągania celów. Choć technicznie nie mierzy optymizmu, to koreluje z nim bardzo silnie
DEPRESJA
1. BDI-II – Beck Depression Inventory (Skala Depresji Becka) – najczęściej stosowany test depresji na świecie.
2. PHQ-9 – Patient Health Questionnaire-9 – ocenia częstość objawów depresyjnych w ostatnich 2 tygodniach. Powszechnie stosowany w POZ, szpitalach, gabinetach psychoterapii.
3. HADS – Hospital Anxiety and Depression Scale – mierzy zarówno depresję, jak i lęk. Często stosowany w warunkach somatycznych (np. szpitale, kliniki, POZ).
4. CES-D – Center for Epidemiologic Studies Depression Scale – stosowana głównie w badaniach populacyjnych oraz używana w badaniach nad depresją młodzieży i dorosłych.
5. Hamilton Depression Rating Scale (HAM-D / HDRS) – ocenia objawy depresji: nastrój, sen, aktywność, waga, lęk, myśli samobójcze. Najczęściej używana w badaniach klinicznych i psychiatrii.
6. Inventory of Depressive Symptomatology (IDS-SR) – mierzy pełne spektrum objawów depresyjnych (np. objawy atypowe, psychomotoryczne).
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
1. SKS – Skala Kompetencji Społecznych (Anna Matczak) – najczęściej stosowany test w Polsce do badania kompetencji społecznych. Ocenia umiejętności w 3 kontekstach sytuacyjnych:
ekspozycja społeczna (np. wystąpienia, rozmowy w grupie), asertywność (obrona własnych praw i poglądów) oraz bliskie kontakty interpersonalne (intymność, relacje osobiste).
2. ICQ – Interpersonal Competence Questionnaire (Buhrmester i in.) – międzynarodowy test mierzący kompetencje interpersonalne w 5 obszarach: inicjowanie kontaktów, wyrażanie uczuć, asertywność, rozwiązywanie konfliktów oraz dawanie i przyjmowanie wsparcia. Używany w edukacji, HR i psychologii relacji
3. SSI – Social Skills Inventory (Riggio) – nierzy 6 aspektów kompetencji społeczno-emocjonalnych: ekspresja i kontrola emocji, ekspresja i kontrola społeczna, wrażliwość emocjonalna i społeczna oraz szeroko stosowany w badaniach nad inteligencją społeczną i emocjonalną.
4. TKI – Thomas-Kilmann Conflict Mode Instrument – bada style rozwiązywania konfliktów: unikanie, rywalizacja, współpraca, kompromis, dostosowanie. Choć nie mierzy kompetencji społecznych bezpośrednio, jest bardzo ważny dla ich oceny.
5. SJS – Social Judgment Scale / Social Intelligence Scale – skale mierzące trafność ocen i rozumienia sytuacji społecznych. Dotyczy tzw. inteligencji społecznej, czyli zdolności adaptacji do relacji interpersonalnych.
Badania kompetencji społecznych u dzieci i młodzieży:
SSIS – Social Skills Improvement System (Gresham & Elliott) – Kwestionariusz dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Bada umiejętności społeczne, problemy w zachowaniu oraz kompetencje akademickie.
STRS – Student–Teacher Relationship Scale – ocena relacji uczeń–nauczyciel jako element kształtowania kompetencji społecznych.
SOCIAL STORY TEST – wykorzystywany w diagnozie zaburzeń rozwoju społecznego (np. autyzm, ADHD). Sprawdza rozumienie sytuacji i zasad społecznych przez dzieci
SAMOOCENA / POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI
1. RSES – Rosenberg Self-Esteem Scale (Skala Samooceny Rosenberga) – najczęściej używana skala samooceny na świecie. Nadaje się dla młodzieży i dorosłych.
2. SES – Self-Esteem Scale Coopersmitha – Mierzy samoocenę w 4 obszarach: rodzina, szkoła / praca, społeczny obraz siebie i osobista samoakceptacja. Umożliwia ocenę hierarchii poczucia własnej wartości.
3. MSEI – Multidimensional Self-Esteem Inventory (O’Brien) – Bardzo szczegółowy test: 11 skal, m.in.: samoakceptacja, kompetencje społeczne, wygląd fizyczny, zdolności intelektualne i moralność. Stosowany w psychoterapii i psychologii klinicznej
4. Janis-Field Feelings of Inadequacy Scale – mierzy brak poczucia własnej wartości – niską samoocenę, lęk społeczny. Używany głównie w badaniach psychologii społecznej i osobowości
5. Tafarodi & Swann Self-Liking and Self-Competence Scale – skala mierząca dwa główne aspekty samooceny: samolubienie (self-liking) – jak bardzo lubimy siebie oraz samoocena kompetencyjna (self-competence) – jak oceniamy swoje możliwości.
LĘK
1. STAI – State-Trait Anxiety Inventory (Skala Lęku – Stan / Cecha) – najpopularniejszy test do pomiaru lęku ogólnego. Bardzo często stosowany w psychoterapii, badaniach i medycynie.
2. HADS – Hospital Anxiety and Depression Scale – przeznaczona dla pacjentów z chorobami somatycznymi – nie zawiera pytań o objawy fizyczne, które mogą być związane z chorobą (np. bóle głowy, bezsenność). Bardzo skuteczna w diagnozie lęku u osób hospitalizowanych, w POZ, onkologii, rehabilitacji.
3. BAI – Beck Anxiety Inventory (Inwentarz Lęku Becka) – pcena intensywności objawów z ostatniego tygodnia. Przykładowe objawy: duszność, zawroty głowy, napięcie mięśni, uczucie zagrożenia.
4. SAS – Zung Self-Rating Anxiety Scale – stosowany w diagnostyce lęku uogólnionego i zaburzeń psychosomatycznych. Często używany w badaniach populacyjnych
5. LSAS – Liebowitz Social Anxiety Scale – specjalistyczny test do diagnozy lęku społecznego i fobii społecznej. Mierzy lęk i unikanie sytuacji społecznych.
6. ASI-3 – Anxiety Sensitivity Index – wersja trzecia – bada wrażliwość na odczuwanie objawów lęku.
Mierzy przekonania typu: „Jeśli zacznie mi bić mocniej serce, to dostanę zawału”. Pomocny w diagnozie napadów paniki, lęku panicznego, hipochondrii
PERFEKCJONIZM
1. MPS – Multidimensional Perfectionism Scale (Skala Wielowymiarowego Perfekcjonizmu) – najbardziej znany test perfekcjonizmu. Mierzy 3 typy perfekcjonizmu: samonakładany perfekcjonizm, społecznie narzucany perfekcjonizm i perfekcjonizm wobec innych.
2. FMPS – Frost Multidimensional Perfectionism Scale – dobrze pokazuje źródła perfekcjonizmu (np. rodzina, wychowanie)
3. APS-R – Almost Perfect Scale – Revised – mierzy zdrowy vs. niezdrowy perfekcjonizm. Pozwala odróżnić perfekcjonistów zdrowych (adaptacyjnych) od neurotycznych (dezadaptacyjnych)
4. PCI – Perfectionism Cognitions Inventory – bada natrętne myśli perfekcjonistyczne. Pomocne w diagnozie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i lękowych,
5. SAPS – Short Almost Perfect Scale – krótsza, szybka wersja testu APS-R (8 pozycji). Idealna do badań przesiewowych lub wstępnej diagnozy perfekcjonizmu.
SAMOTNOŚĆ/OSAMOTNIENIE
1. UCLA Loneliness Scale – najbardziej znany test samotności na świecie. Mierzy subiektywne poczucie osamotnienia, niezależnie od liczby kontaktów społecznych.
2. Skala Osamotnienia De Jong Gierveld (De Jong Gierveld Loneliness Scale) – mierzy dwa typy samotności: samotność emocjonalna (brak bliskiej więzi) oraz samotność społeczna (brak integracji z grupą).
3. SELSA – Social and Emotional Loneliness Scale for Adults – mierzy samotność w trzech wymiarach:
samotność emocjonalna w relacjach bliskich (intymność), samotność rodzinna i samotność w relacjach społecznych.
4. DJG Short Scale – Skala Osamotnienia De Jong-Gierveld (wersja skrócona) – szybki test przesiewowy, idealny do badań dużych grup.
5. TILS – Three-Item Loneliness Scale (by UCLA) – dobre narzędzie do monitorowania samotności w społeczeństwie (np. w pandemii, wśród seniorów)
WYPALENIE ZAWODOWE
1. MBI – Maslach Burnout Inventory – najbardziej znany i szeroko stosowany test wypalenia zawodowego na świecie. Mierzy 3 wymiary wypalenia: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja / cynizm i obniżone poczucie dokonań osobistych.
2. OLBI – Oldenburg Burnout Inventory – mierzy 2 podstawowe wymiary: wyczerpanie (fizyczne i emocjonalne) i dystans zawodowy (cynizm, obojętność)
3. LBQ – Link Burnout Questionnaire – 24 pytania, mierzące 4 obszary: wycieńczenie psychofizyczne, wypaczenie obrazu siebie i pracy, zubożenie relacji z innymi i poczucie braku osiągnięć.
4. Copenhagen Burnout Inventory (CBI) – ocenia wypalenie w 3 obszarach: wypalenie osobiste, wypalenie zawodowe i wypalenie w relacjach z klientem / pacjentem.
5. BAT – Burnout Assessment Tool – bada: wyczerpanie, problemy poznawcze, emocjonalne zdystansowanie i depresyjne nastawienie do pracy. Zyskuje popularność w Europie jako bardziej aktualna alternatywa dla MBI
MINDFULNESS (uważność)
1. FFMQ – Five Facet Mindfulness Questionnaire – najpopularniejszy test mindfulness na świecie. Składa się z 39 pytań mierzących 5 kluczowych aspektów uważności: obserwacja (observing), opisywanie (describing), świadome działanie (acting with awareness), nieocenianie (nonjudging) i nierozpamiętywanie (nonreactivity).
2. MAAS – Mindful Attention Awareness Scale – mierzy ogólny poziom świadomej uwagi i obecności
3. CAMS-R – Cognitive and Affective Mindfulness Scale – Revised – ocenia 4 aspekty uważności: obecność, akceptację, świadomość i nienałogowe reagowanie.
4.TMS – Toronto Mindfulness Scale – Ocenia: obecność uwagi oraz akceptację i otwartość. Bardzo przydatna metoda w badaniach nad skutecznością treningów mindfulness.
WARTOŚCI
1. RVS – Rokeach Value Survey (Kwestionariusz Wartości Rokeacha) – jeden z najbardziej klasycznych testów wartości. Dzieli wartości na: wartości końcowe i wartości instrumentalne.
2. Portrait Values Questionnaire (PVQ) – opiera się na teorii uniwersalnych wartości Schwartza i bada
10 podstawowych wartości (np. bezpieczeństwo, władza, uniwersalizm, życzliwość, hedonizm).
3. WIS – Wartości i Sens (Values and Meaning in Life) – mierzy wartości egzystencjalne i duchowe. Często stosowany w psychoterapii egzystencjalnej i duchowości.
DUCHOWOŚĆ
1. DSES – Daily Spiritual Experience Scale (Skala Codziennych Doświadczeń Duchowych) – mierzy częstość przeżyć duchowych w codziennym życiu, niezależnie od wyznania. Skala dobrze działa zarówno u osób religijnych, jak i niereligijnych
2. SPS – Spiritual Perspective Scale – mierzy duchowość jako wewnętrzny system przekonań i wartości. Stosowany w badaniach nad duchowością w medycynie, psychoterapii i opiece paliatywnej.
3. SHALOM – Spiritual Health and Life-Orientation Measure – mierzy cztery wymiary zdrowia duchowego: osobisty, międzyludzki, światopoglądowy oraz transcendentny (np. Bóg, Absolut). Idealny do pracy z osobami poszukującymi sensu i równowagi życiowej. Stosowany w psychologii pozytywnej i edukacji duchowej
4. SWBS – Spiritual Well-Being Scale (Skala Dobrostanu Duchowego) – mierzy duchowy dobrostan w dwóch wymiarach: religijny (więź z Bogiem) oraz egzystencjalny (poczucie sensu, celu, harmonii).Może być stosowany także przez osoby niewierzące. Bardzo popularny w psychologii zdrowia i terapii uzależnień.
5. SAI – Spiritual Assessment Inventory – mierzy m.in.: świadomość relacji z Bogiem, doświadczanie obecności / pustki duchowej oraz refleksyjność duchowa. Stosowany w terapii duchowej i psychoterapii egzystencjalnej.
RELIGIJNOŚĆ
1. Skala Postaw Religijnych (SPR) – Władysław Piwowarski – najczęściej używana skala religijności w Polsce. Mierzy 7 wymiarów religijności katolickiej, m.in.: ortodoksję (zgodność z doktryną), praktyki religijne, wiedzę religijną, moralność religijną, modlitwę, wspólnotowość oraz
przeżycie religijne. Bardzo przydatna w badaniach socjologicznych i psychologii religii.
2. Skala Religijności Osobistej (SRO) – Bada wewnętrzną, osobistą stronę religijności, niezależną od instytucji. Pytania dotyczą m.in. poczucia obecności Boga, modlitwy, sensu życia
3. Intrinsic/Extrinsic Religious Orientation Scale (ROS) – klasyczny test, który mierzy motywacje religijne: wewnętrzne (intrinsic) oraz zewnętrzne (extrinsic). Pozwala zrozumieć, dlaczego dana osoba wierzy.
4. Religious Orientation Scale – Revised (I/E-R) – dodaje trzeci wymiar: nieskłonność do religijności (quest orientation) – religijność jako poszukiwanie, wątpliwości, otwartość.
5. Centrality of Religiosity Scale (CRS) – bada znaczenie religii w życiu człowieka. Analizuje
5 aspektów religijności: doświadczenie religijne, intelektualne zainteresowanie religią, modlitwę,
praktyki rytualne oraz wiarę. Za pomocą tej metody można obliczyć ogólny wskaźnik centralności religijności.
6. DUREL – Duke Religion Index – mierzy: organizacyjne praktyki religijne (np. udział w nabożeństwach), nieorganizacyjne praktyki (modlitwa prywatna) oraz wewnętrzne zaangażowanie religijne.
Często stosowany w psychologii zdrowia, medycynie i badaniach populacyjnych.
SENS ŻYCIA
1. PIL – Purpose in Life Test – klasyczne narzędzie psychologii egzystencjalnej. Stosowany w terapii egzystencjalnej, pracy z osobami w kryzysie, psychologii zdrowia.
2. MLQ – Meaning in Life Questionnaire – bardzo popularny w psychologii pozytywnej i rozwoju osobistym.
3. SOS-10 – Sources of Meaning and Meaning in Life Questionnaire – mierzy źródła sensu życia – co nadaje życiu znaczenie. Pomocny w analizie indywidualnych wartości i źródeł egzystencjalnego spełnienia
4. LAP-R – Life Attitude Profile – Revised – bardzo rozbudowany test, badający: celowość, spójność, śmierć i nieśmiertelność, poczucie osobistej wartości, duchowość i transcendencję. Używany m.in. w pracy z osobami starszymi i terminalnie chorymi. Często stosowany w hospicjach i psychoterapii egzystencjalnej
TOŻSAMOŚĆ
1. EOM-EIS – Extended Objective Measure of Ego Identity Status – mierzy 4 statusy tożsamości: osiągnięta tożsamość, moratorium, rozproszona tożsamość oraz przejęta tożsamość.
2. ISI – Identity Style Inventory (Berzonsky) – mierzy style funkcjonowania tożsamościowego, czyli sposób, w jaki jednostka przetwarza informacje o sobie 3 główne style: informacyjny, normatywny i unikający / opóźniający. Często stosowany w badaniach młodzieży, studentów i osób w zmianie życiowej.
3. SCCS – Self-Concept Clarity Scale (Skala Klarowności Tożsamości) – bada, na ile obraz siebie jest stabilny, spójny i jasno zdefiniowany.
4. MEIM – Multigroup Ethnic Identity Measure – mierzy tożsamość etniczną i kulturową, zwłaszcza w kontekście migracji, wielokulturowości.
5. AIMS – Athletic Identity Measurement Scale -służy do badania tożsamości sportowej. Stosowany u zawodników, w psychologii sportu i rehabilitacji po urazach.
NIEŚMIAŁOŚĆ
1. RS – Revised Shyness Scale (Skala Nieśmiałości Cheek’a i Buss’a) – najczęściej stosowana skala nieśmiałości na świecie. 13–20 pytań dotyczących: niepokoju społecznego, obaw przed ośmieszeniem oraz trudności w inicjowaniu kontaktów.
2. Cheek & Melchior Shyness Scale – rozszerzona wersja RS – różnicuje nieśmiałość chroniczną i sytuacyjną. Ocenia nieśmiałość jako stan emocjonalny i trwałą cechę osobowości.
3. CBT Shyness Questionnaire (do terapii poznawczo-behawioralnej) – używany w psychoterapii osób z zaburzeniami lęku społecznego. Mierzy myśli automatyczne, unikanie, ocenę siebie i samoświadomość
4. IAS – Interpersonal Anxiety Scale – mierzy lęk społeczny i niepokój w sytuacjach interpersonalnych. Często stosowany jako narzędzie wspomagające pomiar nieśmiałości.
5. SPAI – Social Phobia and Anxiety Inventory – test lęku społecznego, który w wysokim nasileniu pokrywa się z nieśmiałością kliniczną. Umożliwia odróżnienie: nieśmiałości „normalnej” od
fobii społecznej (zaburzenia lękowego).
KONFLIKT PRACA–RODZINA I RODZINA–PRACA
1. WFCS – Work-Family Conflict Scale (Carlson, Kacmar & Williams) – najczęściej stosowany kwestionariusz konfliktu praca–rodzina / rodzina–praca.
2. Netemeyer Work-Family Conflict Scale – 10 pytań: po 5 dla konfliktu praca–rodzina (WFC) i rodzina–praca (FWC). Prosty, szybki i często stosowany w badaniach naukowych i HR.
3. SWING – Survey Work–Home Interaction – Nijmegen – mierzy pozytywne i negatywne interakcje między pracą a domem w obu kierunkach praca i dom oraz dom i praca.
4. Work-Life Balance Scale (WLB) – mierzy subiektywne poczucie równowagi między pracą a życiem prywatnym. Użyteczny w badaniach organizacyjnych, HR i coachingu.
5. Work-Family Enrichment Scales (Greenhaus & Powell) – mierzy nie tylko konflikt, ale i wzajemne wzbogacanie się ról. Pomaga zidentyfikować pozytywne przenoszenie zasobów między sferami życia.
IMPULSYWNOŚĆ
1. BIS-11 – Barratt Impulsiveness Scale (Skala Impulsywności Barratta) – najczęściej stosowany test impulsywności na świecie. Stosowany w psychologii klinicznej, uzależnień, ADHD, zaburzeń osobowości.
2. UPPS-P Impulsive Behavior Scale – mierzy 5 typów impulsywności: negatywna impulsywność emocjonalna, pozytywna impulsywność emocjonalna, brak wytrwałości, brak planowania i potrzeba doznań.
3. I-7 – Eysenck Impulsivity Questionnaire – składa się z trzech podskal: impulsywność, ryzykanctwo oraz empatia. Często stosowany w badaniach nad osobowością i zachowaniem ryzykownym.
4. DII – Dickman Impulsivity Inventory. Mierzy 2 typy impulsywności: funkcjonalna (adaptacyjna) oraz dysfunkcjonalna (dezadaptacyjna). Umożliwia odróżnienie „zdrowej” i „destrukcyjnej” impulsywności.
5. Go/No-Go Tasks / CPT (Continuous Performance Tests) – zadania neuropsychologiczne badające kontrolę impulsywnych reakcji. Mierzą szybkość, dokładność i zdolność hamowania reakcji na bodźce. Stosowane w diagnozie ADHD, uszkodzeń mózgu, zaburzeń funkcji wykonawczych.
PRACA
STYLE KIEROWANIA MENEDŻERÓW
1. LBDQ – Leader Behavior Description Questionnaire – klasyczny test mierzący zachowania przywódcze. Punkt wyjścia do wielu współczesnych teorii przywództwa. Używany w HR, psychologii pracy, szkoleniach.
2. MLQ – Multifactor Leadership Questionnaire – najczęściej stosowany test nowoczesnych stylów przywództwa. Mierzy 3 style: transformacyjny, transakcyjny oraz laissez-faire (zaniechanie).
3. T-P Leadership Questionnaire (Task–People Orientation) – mierzy orientację menedżera na zadania (T) vs. na ludzi (P). Pomaga określić dominujący styl: zadaniowy (task-oriented) oraz relacyjny (people-oriented).
4. Skala Stylów Kierowania Lewickiego, Huczyńskiego lub W. Gmyrka – bada m.in.: styl autokratyczny, styl demokratyczny, styl liberalny (nieingerujący). Ocenia również elastyczność i skuteczność kierowania.
5. LPC – Least Preferred Co-worker Scale – używany do określenia, czy menedżer jest bardziej:
zadaniowy oraz relacyjny. Bada, jak menedżer opisuje osobę, z którą najtrudniej mu się współpracowało.
6. Situational Leadership Questionnaire (Hersey & Blanchard) – mierzy styl kierowania dopasowany do dojrzałości zespołu. Analizuje 4 style przywódcze: instruowanie (telling), sprzedawanie (selling), uczestniczenie (participating) oraz delegowanie (delegating). Stosowany w szkoleniach i ocenie kompetencji liderskich.
PRACOHOLIZM
1. DUWAS – Dutch Work Addiction Scale – naukowo najczęściej stosowany test pracoholizmu, Mierzy Working Excessively (WE) oraz Working Compulsively (WC).
2. BWAS – Bergen Work Addiction Scale – test oparty na modelu uzależnień behawioralnych 7 pytań, każde odpowiada kryteriom uzależnienia wg ICD/DSM: tolerancja, objawy odstawienne, konflikt, nawracanie itd. Pomaga odróżnić intensywną pracę od patologicznego uzależnienia.
3. WART – Work Addiction Risk Test – klasyczny test w stylu samooceny. 25 twierdzeń mierzących:
perfekcjonizm, trudność w delegowaniu, poczucie winy przy odpoczynku, lęk przed bezczynnością. Test „ryzyka pracoholizmu” – dobry do wstępnego przesiewu.
4. WPAI – Workaholism Battery (Spence & Robbins) – mierzy 3 aspekty pracy: zaangażowanie w pracę, przymus do pracy oraz satysfakcja z pracy. Pomaga odróżnić pracoholika od pracopasjonata.
PRZYWIĄZANIE DO ORGANIZACJI
1. OCQ – Organizational Commitment Questionnaire – najbardziej znany i najczęściej stosowany test. Mierzy 3 komponenty przywiązania do organizacji: afektywne przywiązanie, normatywne przywiązanie i kalkulacyjne (ciągłe).
2. Affective Commitment Scale (ACS) – podskala OCQ, skupiająca się wyłącznie na emocjonalnym przywiązaniu. Mierzy m.in.: identyfikację z celami firmy, satysfakcję z relacji, lojalność.
3. TCM – Three-Component Model of Commitment – rozbudowane wersje OCQ, często stosowane w badaniach międzykulturowych i HR. Dostępne wersje dla organizacji prywatnych, służby zdrowia, edukacji.
4. Organizational Identification Questionnaire (OIQ) – mierzy identyfikację pracownika z organizacją – na ile postrzega siebie jako „część firmy”. Używany w badaniach nad lojalnością, kulturą organizacyjną i employer brandingiem.
5. Employee Commitment Scale (ECS) -mierzy przywiązanie, zaangażowanie i gotowość do pozostania. Umożliwia analizę m.in. chęci polecenia organizacji innym (związek z NPS).
PRZYWIĄZANIE DO ORGANIZACJI
1. LWO – Lista Wypowiedzi o Organizacji – obejmuje następujące obszary: styl kierowania, relacje interpersonalne, komunikacja, motywacja, organizacja pracy oraz zaufanie i bezpieczeństwo.
2. Organizational Climate Description Questionnaire (OCDQ) – ocenia klimat m.in. w placówkach edukacyjnych i urzędach. Stosowany także w wersjach dla różnych szczebli organizacyjnych.
3. Organizational Climate Measure (OCM) – nowoczesne narzędzie zawierające aż 17 wymiarów klimatu, m.in.: autonomia, komunikacja, innowacyjność, styl zarządzania, przejrzystość, nagradzanie, atmosfera zespołu, stres i uczenie się. Nadaje się do dużych diagnoz organizacyjnych i działań strategicznych. Często stosowany w firmach międzynarodowych.
4. Litwin & Stringer Organizational Climate Questionnaire – mierzy 9 wymiarów klimatu, m.in.:
struktura, odpowiedzialność, nagrody, ryzyko, ciepło emocjonalne. Podstawa wielu nowoczesnych modeli klimatu organizacyjnego
5. Denison Organizational Culture & Climate Model – łączy kulturę i klimat organizacyjny. Obszary: zaangażowanie, adaptacyjność, misja i spójność. Używany głównie w doradztwie strategicznym i rozwoju organizacji.
WARTOŚCI I MOTYWY W PRACY
1. MOP – Motywacje Osobiste w Pracy – mierzy 16 motywów zawodowych, m.in.: potrzeba osiągnięć, potrzeba afiliacji (relacji), autonomia, twórczość i bezpieczeństwo.
2. VWAS – Work Values and Attitudes Scale – klasyczny test mierzący wartości zawodowe: status społeczny, towarzyskość, niezależność, warunki pracy oraz styl kierowania i relacje. Umożliwia tworzenie dopasowania pracownika do organizacji (person-job fit)
3. LMI – Achievement Motivation Inventory – zaawansowany test badający motywację osiągnięć w 17 podskalach: orientacja na cel, wytrwałość, preferencja trudnych zadań, wewnętrzne źródło kontroli oraz
samodyscyplina. Bardzo ceniony w HR, selekcji kandydatów i ocenie menedżerów.
4. WPI – Work Preference Inventory – bada motywację wewnętrzną i zewnętrzną w pracy. Pomaga zrozumieć, czy pracujesz dla pieniędzy, prestiżu, czy dla pasji i rozwoju. Często wykorzystywany w psychologii motywacji i coachingu
5. RVS – Rokeach Value Survey (w wersji zawodowej) – klasyczne narzędzie do hierarchizacji wartości, w tym: wartości instrumentalne (np. rzetelność, odpowiedzialność) oraz wartości końcowe (np. sukces, uznanie, wolność). Może być stosowany do analizy motywacyjnych źródeł decyzji zawodowych.
6. WIS – Work Importance Study (Hofstede) – międzynarodowy projekt badawczy nad wartościami w pracy. Kluczowe obszary: bezpieczeństwo, rozwój zawodowy, autonomia, relacje społeczne i wynagrodzenie. Używany w badaniach międzykulturowych i edukacyjnych.
7. SIMS – Situational Motivation Scale – mierzy motywację w konkretnej sytuacji zawodowej. Typy motywacji: wewnętrzna, zidentyfikowana, zewnętrzna, amotywacja (brak motywacji). Przydatny w analizie momentów kryzysu lub wypalenia.
WARTOŚCI I MOTYWY W PRACY
1. LOC – Locus of Control Scale (Julian B. Rotter) – mierzy, czy osoba ma wewnętrzne (internal) czy zewnętrzne (external) umiejscowienie kontroli. Używany również w psychologii pracy i edukacji.
2. WLOC – Work Locus of Control Scale (Spector, 1988) – specjalistyczny test umiejscowienia kontroli w kontekście pracy. 16 stwierdzeń oceniających, czy dana osoba uważa, że: sukcesy w pracy zależą od niej samej, czy raczej od czynników zewnętrznych (np. system, szef, przypadek).
3. Internal-External Work Motivation Scale – mierzy wewnętrzne i zewnętrzne źródła motywacji w pracy, związane z umiejscowieniem kontroli. Ocena np. czy osoba pracuje: z potrzeby osiągnięcia celu (wewnętrznie), czy dla pochwał / unikania krytyki (zewnętrznie). Narzędzie przydatne w coachingu i pracy z liderami.
4. Levenson IPC Scale (I – P – C) -rozdziela kontrolę zewnętrzną na: szczęście (Chance)m wpływ innych osób (Powerful Others) oraz kontrolę wewnętrzną (Internal). Może być zaadaptowana do środowiska pracy.
Często używana w psychologii organizacyjnej i zdrowia.
SATYSFAKCJA Z PRACY
1. MSQ – Minnesota Satisfaction Questionnaire – najczęściej stosowany test satysfakcji zawodowej na świecie. Idealny do badań, audytów i coachingu.
2. JDI – Job Descriptive Index – mierzy pięć kluczowych aspektów pracy: praca jako taka wynagrodzenie, awans, przełożony oraz współpracownicy.
3. UJSS – Uniwersalna Skala Satysfakcji z Pracy – szybka diagnoza przydatna w badaniach organizacyjnych i szkoleniach.
4. SJS – Job Satisfaction Scale (Macdonald & MacIntyre) – mierzy subiektywną ocenę zadowolenia z pracy jako całości. Prosty i łatwy do zastosowania test. Użyteczny w krótkich badaniach ankietowych i ocenie dobrostanu pracowników.
5. SWLS – Satisfaction with Life Scale (Diener i in.) – choć nie mierzy satysfakcji z pracy bezpośrednio, jest często łączony z MSQ lub JDI w badaniach nad dobrostanem pracowników.
ZACHOWANIA INNOWACYJNE
1. IWB – Innovative Work Behavior Scale – najczęściej stosowany test zachowań innowacyjnych w pracy. Obejmuje 4 fazy innowacyjnego zachowania: inicjowanie pomysłów, promowanie pomysłów, realizacja pomysłów oraz rozpoznawanie możliwości.
2. KWI – Kwestionariusz Wspierania Innowacyjności (Tomasz Grzyb, Polska) – mierzy zachowania i warunki pracy sprzyjające innowacjom. Skale m.in. wsparcie przełożonych, klimat innowacyjności, autonomia oraz tolerencja ryzyka.
3. KKS – Kwestionariusz Kompetencji Społecznych w Innowacjach -bada kompetencje społeczne wspierające innowacje, takie jak: otwartość poznawcza, perswazja, komunikacja twórcza oraz kooperacja w zmianie. Użyteczny w rekrutacji i szkoleniach liderów innowacji.
4. CIS – Creative and Innovative Skills Questionnaire – test indywidualnej innowacyjności i kreatywności w miejscu pracy. Skale: elastyczność, oryginalność, wdrażanie pomysłów, rozwiązywanie problemów.
5. SOQ – Situational Outlook Questionnaire – mierzy klimat innowacyjności w zespole lub organizacji. Skale: wsparcie, zaufanie, zabawa, swoboda, ryzyko, konflikt oraz czas. Często stosowany w organizacjach wdrażających innowacje i zmiany.
STRES W PRACY
1. PSS – Perceived Stress Scale – najpopularniejszy ogólny test postrzeganego stresu. Dotyczy zarówno stresu zawodowego, jak i osobistego.
2. OSI-R – Occupational Stress Inventory – Revised – bardzo rozbudowany test (140 pozycji), mierzący stresory zawodowe i strategie radzenia sobie. Składa się z 3 części: stresory środowiskowe w pracy (np. przeciążenie, odpowiedzialność, rola zawodowa), reakcje osobowe (np. napięcie, lęk, depresja)
oraz zasoby przystosowawcze (np. wsparcie, kompetencje, zdrowie).
3. Job Stress Survey (JSS) – mierzy częstość i intensywność stresorów w pracy. Obszary: konflikty z przełożonymi, presja czasu, obciążenie, niejasność roli.
4. ERI – Effort-Reward Imbalance Model – mierzy nierównowagę między wysiłkiem a nagrodą w pracy. Skale: wysiłek (wymagania, presja), nagroda (pieniądze, uznanie, bezpieczeństwo) oraz nadmierne zaangażowanie. Stosowany w psychologii zdrowia i organizacji. Wskazuje na ryzyko wypalenia i chorób psychosomatycznych.
5. DASS-21 – Depression, Anxiety, Stress Scale (wersja skrócona) – 21 pozycji mierzących 3 powiązane stany emocjonalne: depresję, lęk i stres. Uniwersalny, szybki test – stosowany także w środowiskach zawodowych.
EMOCJONALNOŚĆ
1. PANAS – Positive and Negative Affect Schedule – najbardziej znana skala emocji w psychologii. Mierzy poziom doświadczania emocji pozytywnych i negatywnych.
2. JEI – Job-related Affective Well-being Scale (Warr’s scale) – mierzy emocjonalny dobrostan w pracy. Test przystosowany specjalnie do środowisk zawodowych.
3. EIS – Emotional Intelligence Scale (Schutte et al.) – mierzy zdolności zarządzania emocjami w pracy i życiu. Często stosowany w HR, coachingu i rozwoju menedżerów.
4. WLEIS – Wong & Law Emotional Intelligence Scale – dedykowana środowisku pracy – uUżyteczna w ocenie liderów i zespołów.
ZMĘCZENIE CHRONICZNE
1. CFQ – Chalder Fatigue Questionnaire – jeden z najczęściej stosowanych testów do oceny zmęczenia przewlekłego. 11 pozycji mierzących 2 główne wymiary: zmęczenie fizyczne i zmęczenie psychiczne. Test stosowany zarówno w psychologii, jak i w medycynie (np. w diagnostyce zespołu przewlekłego zmęczenia, depresji, długiego COVID-u)
2. MFI-20 – Multidimensional Fatigue Inventory – 20 pozycji mierzących 5 wymiarów zmęczenia: ogólne zmęczenie, zmęczenie fizyczne, zmniejszenie aktywności, zmniejszenie motywacji oraz zmęczenie psychiczne. Bardzo dobry do monitorowania zmęczenia u pacjentów przewlekle chorych lub wypalonych.
3. FSS – Fatigue Severity Scale – skala 9 stwierdzeń oceniających, jak bardzo zmęczenie wpływa na codzienne życie (praca, relacje, koncentracja).
4. SF-36 (Vitality Subscale) – podskala „witalność” z ogólnego kwestionariusza jakości życia SF-36. Mierzy poziom energii / zmęczenia w codziennym funkcjonowaniu. Stosowana w badaniach klinicznych i programach zdrowia publicznego.
5. CIS – Checklist Individual Strength – mierzy zmęczenie przewlekłe u osób pracujących, studiujących, opiekujących się innymi.
AUTOPREZENTACJA
1. SDS – Self-Monitoring Scale (Skala Autokontroli) – mierzy zdolność i skłonność do kontrolowania swojego zachowania w zależności od sytuacji społecznej.
2. BIDR – Balanced Inventory of Desirable Responding (Skala Pożądanych Odpowiedzi Społecznych) – mierzy tendencję do autoprezentacji w sposób społecznie pożądany. Test ujawnia, czy ktoś „upiększa” swoje odpowiedzi w testach psychologicznych. Stosowany również w psychologii organizacyjnej i klinicznej.
3. SAI – Self-Presentation Tactics Inventory – mierzy typy i strategie autoprezentacyjne, np.
usprawiedliwianie się, przechwalanie, minimalizowanie błędów, schlebianie oraz zastraszanie. Idealny w badaniach nad manipulacją społeczną, stylami komunikacyjnymi, asertywnością.
4. IM Scale – Impression Management Scale (część testu osobowości Paulhusa) – używana jako kontrola szczerości odpowiedzi w testach osobowości (np. w rekrutacjach, testach klinicznych). Im wyższy wynik – tym silniejsza tendencja do „pokazywania się z najlepszej strony”
5. SAQ – Self-Appearance Questionnaire (lub alternatywne narzędzia autorskie) -mierzy świadomość wizerunku własnego, zadowolenie z siebie i potrzeby aprobaty społecznej.
JAKOŚĆ I SATYSFAKCJA Z ŻYCIA
1. SWLS – Satisfaction With Life Scale – najczęściej stosowany test satysfakcji z życia na świecie.
2. WHOQOL-BREF – Quality of Life Questionnaire (WHO) – międzynarodowy, standaryzowany test jakości życia. 26 pytań, mierzących 4 główne domeny: fizyczna, psychiczna,
Psychiczna
3. WHO-5 – Well-Being Index – 5-punktowa skala dobrostanu psychicznego. Pytania dotyczą: radości, energii, wypoczynku, zainteresowania codziennością. Szybki, przesiewowy test m.in. w medycynie i psychologii zdrowia. Wysoka czułość na depresję i wypalenie.
4. MQOL – McGill Quality of Life Questionnaire – bada jakość życia u osób chorych somatycznie, terminalnie i przewlekle. Połączenie aspektów fizycznych, egzystencjalnych i emocjonalnych. Stosowany głównie w hospicjach, psychoonkologii, paliatywnej opiece psychologicznej
5. PERMA Profiler (Martin Seligman) – opiera się na modelu dobrostanu psychicznego (PERMA):
Positive Emotion, Engagement, Relationships, Meaning i Accomplishment. Idealny do pracy coachingowej, psychologii pozytywnej i edukacji. Mierzy też zdrowie, negatywne emocje i samotność.
JAKOŚĆ ŻYCIA / SATYSFAKCJA Z ŻYCIA
1. SWLS – Satisfaction With Life Scale – najpopularniejsza skala satysfakcji z życia na świecie.
2. WHOQOL-BREF – Quality of Life (WHO)– 26 pytań, 4 główne dziedziny: zdrowie fizyczne, ppsychiczne samopoczucie, relacje społeczne oraz środowisko życia.
3. WHO-5 – Well-Being Index – krótki test mierzący dobrostan psychiczny z ostatnich 2 tygodni.
Czuły na depresję, wypalenie, zaburzenia nastroju. Używany także w badaniach medycznych
4. MQOL – McGill Quality of Life Questionnaire – mierzy jakość życia w kontekście zdrowia, sensu, cierpienia. Stosowany w pracy z osobami chorymi przewlekle, paliatywnie. Uwzględnia aspekty fizyczne, egzystencjalne i duchowe.
5. PERMA Profiler (Martin Seligman) – opiera się na modelu dobrostanu psychicznego PERMA:
positive emotions, engagement, relationships, meaning oraz accomplishment. Mierzy też: zdrowie, samotność, negatywne emocje. Świetny do zastosowań w coachingu, edukacji, psychologii pozytywnej.
6. Ryff Scales of Psychological Well-Being (PWB) – bada 6 wymiarów dobrostanu psychicznego, takich jak samoakceptacja, autonomia, poczucie celu w życiu, rozwój osobisty, panowanie nad otoczeniem.
RADZENIE SOBIE ZE STRESEM
1. CISS – Coping Inventory for Stressful Situations – najczęściej stosowany test radzenia sobie ze stresem w Polsce i na świecie. Mierzy 3 główne style radzenia sobie: zorientowany na zadanie (task-oriented coping), zorientowany na emocje (emotion-oriented coping) oraz zorientowany na unikanie (avoidance-oriented coping).
2. Mini-COPE (Brief COPE) – Skrócona wersja klasycznego COPE Inventory. Mierzy 14 strategii radzenia sobie, m.in. aktywne działanie, pozytywne przewartościowanie, zaprzeczenie, poczucie humoru,
używanie substancji oraz szukanie wsparcia emocjonalnego i instrumentalnego. Bardzo popularny w badaniach nad stresem, zdrowiem i emocjami.
3. Ways of Coping Questionnaire (WCQ) – klasyczny test oparty na modelu transakcyjnym stresu. Mierzy 8 strategii, m.in. konfrontację, dystansowanie się, autoregulację, poszukiwanie wsparcia oraz kontrolę emocji. Metoda używana w psychoterapii, badaniach zdrowia i opiece paliatywnej.
4. SACS – Stress and Coping Styles Questionnaire – mierzy 7 stylów radzenia sobie, m.in.:
styl asertywny, styl agresywny, styl prospołeczny oraz styl unikania. Analizuje społeczny kontekst radzenia sobie.
5. Coping Strategies Inventory (CSI) – mierzy pierwotne i wtórne strategie radzenia sobie np. reinterpretacja, izolacja, autoobwinianie. Bardzo precyzyjne narzędzie do badań akademickich i terapii.
STRESORY W MIEJSCU PRACY
1. OSI-R – Occupational Stress Inventory – Revised – najbardziej kompleksowy test stresu zawodowego i jego źródeł. Składa się z trzech części (łącznie 140 pytań): Occupational Roles, Personal Strain oraz personal Resources.
2. JSS – Job Stress Survey – skoncentrowany na częstości i intensywności stresorów zawodowych. Dwie główne kategorie: stresory pracy (np. nadmiar zadań, niejasne oczekiwania) oraz reakcje na stresory (np. napięcie, frustracja). Często stosowany w diagnozie menedżerów, nauczycieli, lekarzy i pracowników korporacji
WSPARCIE SPOŁECZNE
1. MSPSS – Multidimensional Scale of Perceived Social Support – najczęściej stosowany test wsparcia społecznego na świecie. 12 stwierdzeń, które mierzą wsparcie od trzech źródeł:
rodzina, przyjaciele, znacząca osoba (np. partner, mentor). Używana w psychologii klinicznej, zdrowia, edukacji i pracy
2. SSI – Social Support Interactions Scale– mierzy faktyczne interakcje wspierające, a nie tylko subiektywne poczucie. Ocenia: częstość kontaktów społecznych, ilość uzyskanej pomocy emocjonalnej / praktycznej, jakość tych relacji oraz przydatna w analizie sieci społecznych i zasobów wsparcia.
3. ISEL – Interpersonal Support Evaluation List – mierzy poczucie dostępności czterech typów wsparcia: emocjonalnego (rozmowa, zrozumienie), instrumentalnego (pomoc praktyczna), informacyjnego (rady, wiedza) oraz tożsamościowego (przynależność do grupy). Dobre narzędzie do badań nad odpornością psychiczną, zdrowiem, stresem.
4. F-SozU – Fragebogen zur Sozialen Unterstützung (Berlin Social Support Scale) -niemiecki test (dostępna wersja polska), który mierzy: wsparcie otrzymywane, oczekiwane wsparcie, postrzeganie dostępności wsparcia oraz tendencję do udzielania wsparcia innym. Bardzo precyzyjne narzędzie w badaniach nad zdrowiem i stresem.
5. SSS – Skala Wsparcia Społecznego (autor: Z. Juczyński) – polska, standaryzowana skala wsparcia społecznego. Bada wsparcie emocjonalne, informacyjne, instrumentalne i oceniające. Często stosowana w poradnictwie, psychoterapii, interwencjach zdrowotnych
NARCYZM
1. Narcissistic Personality Inventory (NPI) – najbardziej znany i powszechnie używany test do oceny cech narcystycznych u osób z populacji ogólnej. Ocena narcystycznych cech osobowości takich jak: potrzeba podziwu, wyższości, próżność, autorytaryzm. Nie służy do diagnozowania zaburzenia osobowości, lecz raczej do pomiaru cech.
2. DSM-5 – Kryteria diagnostyczne dla Narcystycznego Zaburzenia Osobowości – zestaw 9 kryteriów diagnostycznych używanych przez klinicystów do diagnozy NPD. Ocena przez wywiad kliniczny lub kwestionariusze zgodne z DSM-5.
3. Pathological Narcissism Inventory (PNI) – rozbudowane narzędzie oceniające patologiczny narcyzm – bardziej kliniczny i problematyczny niż w przypadku NPI.
4. SCID-5-PD (Structured Clinical Interview for DSM-5 Personality Disorders) – wywiad kliniczny do diagnozy zaburzeń osobowości wg DSM-5, w tym NPD.
5. Kwestionariusze samoopisowe w psychoterapii i badaniach – Millon Clinical Multiaxial Inventory (MCMI-IV) – zawiera skalę narcyzmu.
KŁAMSTWO/SZCZEROŚĆ
1. Skala kłamstwa (L-scale) – np. w MMPI-2 lub EPQ – specjalna podskala służąca do wykrywania tendencji osoby badanej do przedstawiania się w zbyt pozytywnym świetle.
2. Balanced Inventory of Desirable Responding (BIDR) – mierzy tendencje do autoprezentacji, czyli: impresję zarządzaną (świadome kłamstwo, manipulowanie wizerunkiem) oraz autodecepcję (nieświadome oszukiwanie samego siebie).
3. Testy projekcyjne i eksperymentalne metody wykrywania kłamstwa – choć nie są to klasyczne testy kwestionariuszowe, psychologowie mogą używać: testów Stroopa, eksperymentów behawioralnych oraz testów asocjacyjnych (IAT).
4. HEXACO-PI-R – cecha „uczciwość-pokora” (Honesty-Humility) – w modelu osobowości HEXACO (rozszerzenie modelu Big Five) znajduje się specjalna skala: Honesty-Humility – mierzy tendencje do szczerości, skromności, unikania manipulacji i korzyści kosztem innych.
5. Skale samooceny skłonności do kłamania (np. Self-Reported Lying Scale) – krótki test samoopisowy, w którym badany deklaruje, jak często kłamie w różnych kontekstach: w relacjach prywatnych, w pracy, wobec nieznajomych.
POZYTYWNA DYSCYPLINA
1. Parenting Style and Dimensions Questionnaire (PSDQ) – kwestionariusz badający styl wychowawczy rodziców – najbliższy formalny test do oceny zgodności z zasadami pozytywnej dyscypliny.
2. Alabama Parenting Questionnaire (APQ) – skierowany na konkretne zachowania rodzicielskie: konsekwencję, nadzór, pozytywne wzmocnienie, dyscyplinę negatywną.
3. Parenting Sense of Competence Scale (PSOC) – ocena poczucia kompetencji rodzicielskiej – ważna w kontekście pozytywnej dyscypliny, która promuje wzmacnianie rodzica i dziecka.
4. Skale samooceny i narzędzia szkoleniowe Jane Nelsen – nieformalne, ale praktyczne narzędzia dostępne w książkach i materiałach szkoleniowych. Nie są to klasyczne testy psychometryczne, ale bardzo cenione w praktyce psychologów, pedagogów i trenerów rodziców.
5. Kwestionariusze kompetencji rodzicielskich (np. PCRI, PPP) – PCRI – Parenting Relationship Inventory (ocena relacji, komunikacji, dyscypliny, niezależności dziecka itp.) oraz PPP – Parenting Practices Questionnaire (podejście do wychowania, stosowanie pozytywnych/negatywnych technik).
RODZINA
1. Diagnoza funkcjonowania systemu rodzinnego
FACES (Family Adaptability and Cohesion Evaluation Scale) – ocenia spójność emocjonalną i elastyczność w rodzinie.
Family Environment Scale (FES) – mierzy klimat rodzinny – normy, wartości, relacje między członkami.
Beavers Systems Model (Beavers Interactional Scales) – ocena rodziny jako systemu interakcyjnego i kluczowe kategorie: kompetencje rodzinne, styl relacji, struktura władzy.
2. Komunikacja i role rodzinne
The McMaster Family Assessment Device (FAD) – kompleksowe narzędzie mierzące 7 wymiarów funkcjonowania rodziny: komunikacja, rola, zachowania afektywne, reagowanie emocjonalne, zaangażowanie, kontrola zachowań i ogólne funkcjonowanie.
Family Assessment Measure (FAM) – zawiera 3 komponenty: funkcjonowanie systemu rodzinnego, relacji indywidualnych i samoocenę jednostki. Stosowany zarówno w badaniach, jak i terapii rodzinnej.
3. Techniki projekcyjne – szczególnie w pracy z dziećmi
Test rysunku rodziny (TRR / Family Drawing Test) – Dziecko rysuje swoją rodzinę – interpretacja dotyczy układu postaci, rozmiarów, emocji, dystansu. Pomaga zobaczyć emocjonalne postrzeganie rodziny przez dziecko.
Test Zdania Niedokończonego (np. „W mojej rodzinie…”) – umożliwia wgląd w postrzeganie relacji, emocji, oczekiwań dziecka wobec rodziny.
4. Więzi i relacje rodzinne
Kwestionariusz Stylów Przywiązania (np. ECR – Experiences in Close Relationships) – choć pierwotnie opracowany do relacji romantycznych, istnieją wersje dla dzieci i rodziców. Mierzy przywiązanie: bezpieczne, lękowe, unikające.
Parental Bonding Instrument (PBI) – Służy do retrospektywnej oceny relacji z matką i ojcem w dzieciństwie. Skale: opiekuńczość i kontrola.
5. Inne: kompetencje wychowawcze i atmosfera domowa
Kwestionariusz relacji rodzinnych (np. KRR)
Skale atmosfery wychowawczej (np. KASP – Kwestionariusz Atmosfery Społeczno-Psychologicznej)
Parenting Stress Index (PSI) – stres w relacji rodzic-dziecko
Testy dla rodzin z problemami (np. przemoc, uzależnienia)Kwestionariusz relacji rodzinnych (np. KRR)
Skale atmosfery wychowawczej (np. KASP – Kwestionariusz Atmosfery Społeczno-Psychologicznej)
Parenting Stress Index (PSI) – stres w relacji rodzic-dziecko
Testy dla rodzin z problemami (np. przemoc, uzależnienia)
STRES RODZICIELSKI
1. Parenting Stress Index (PSI / PSI-SF) – to najbardziej znane i szeroko stosowane narzędzie do badania stresu rodzicielskiego.
2. Parental Stress Scale (PSS) – 18 pozycji oceniających pozytywne i negatywne aspekty rodzicielstwa. Praktyczne narzędzie w badaniach i poradnictwie psychologicznym. Łatwe do samodzielnego wypełnienia
3. Stress Index for Parents of Adolescents (SIPA) – specjalnie opracowany dla rodziców nastolatków. Mierzy wpływ trudnych zachowań młodzieży i stresu rozwojowego na rodzica.
4. Parenting Daily Hassles Scale (PDHS) – skupia się na codziennych, „drobnych” frustracjach i niedogodnościach w rodzicielstwie. Mierzy częstość i intensywność stresujących sytuacji
5. Skale specyficzne dla rodziców dzieci z zaburzeniami
Caregiver Strain Questionnaire (CGSQ) – dla rodziców dzieci z zaburzeniami psychicznymi.
Family Stress and Coping Interview (FSCI) – półustrukturalizowany wywiad z rodziną
PRZYWIĄZANIE
1. Testy przywiązania dla dzieci
Ainsworth Strange Situation Procedure (SSP) – obserwacja zachowania dziecka w sytuacji krótkotrwałej separacji i powrotu matki. Klasyczne typy przywiązania: bezpieczne (B), unikowe (A), ambiwalentno-lękowe (C) oraz zdezorganizowane (D). Złoty standard w badaniach nad przywiązaniem u niemowląt. Attachment Q-Sort (AQS) – obserwacja zachowań dziecka w naturalnym środowisku (np. w domu) przez rodziców lub terapeutów. Układanie kart ze stwierdzeniami opisującymi zachowania dziecka oraz mierzy stopień zbliżenia do „prototypowego” bezpiecznego przywiązania. Manchester Child Attachment Story Task (MCAST) – narracyjna technika – dziecko kończy opowieść o sytuacji związanej z separacją, np. „Mama zostawia cię w przedszkolu…”
2. Testy przywiązania dla młodzieży i dorosłych
Adult Attachment Interview (AAI) – półustrukturalizowany wywiad badający narrację osoby dorosłej o jej relacjach z opiekunami z dzieciństwa. Mierzy nie tylko styl przywiązania, ale też spójność i integrację narracji. Kategorie przywiązania: bezpieczne (Autonomiczne), unikowe (Dysmisyjne), ambiwalentne (Zaabsorbowane) oraz zdezorganizowane (Nieprzetworzone traumy) Experiences in Close Relationships (ECR / ECR-R) – kwestionariusz samoopisowy – ocenia przywiązanie w relacjach romantycznych. Relationship Questionnaire (RQ) – prosta metoda – badany wybiera, który z 4 opisów stylu najbardziej do niego pasuje. Style: bezpieczny, lękowo-ambiwalentny, unikatowy i zdezorganizowany (czasem interpretowany jako mieszany). Attachment Style Questionnaire (ASQ) – ocena przywiązania w szerszych relacjach interpersonalnych, nie tylko romantycznych.
3. Inne specjalistyczne narzędzia
Inventory of Parent and Peer Attachment (IPPA) – ocenia relacje przywiązaniowe z rodzicami i rówieśnikami u młodzieży.
Child Attachment Interview (CAI) – dla dzieci w wieku szkolnym, wersja dziecięca AAI.
Attachment Script Assessment (ASA) – narracyjna metoda oceny „scenariuszy przywiązania”.
NADZIEJA
1. Snyder Hope Scale (Adult Hope Scale – AHS) – to najczęściej używany test do pomiaru nadziei u dorosłych. Opiera się na poznawczej teorii nadziei, według której nadzieja to kombinacja:agency thinking – motywacja do osiągania celów („chcę to osiągnąć”) oraz pathways thinking – zdolność do planowania dróg do celu („wiem, jak to zrobić”). Zastosowanie w psychoterapii, psychologii zdrowia oraz inwerwencjach pozytywnych.
2. Children’s Hope Scale (CHS) – przeznaczona dla dzieci i młodzieży w wieku 8–16 lat. Podobna struktura jak AHS – mierzy zdolność wyznaczania celów i planowania ich realizacji.
3. Herth Hope Index (HHI) – Używany w psychologii zdrowia, opiece paliatywnej i gerontologii. Skala nadziei u osób chorych, szczególnie z przewlekłymi lub terminalnymi chorobami.
4. Trait Hope Scale (THS) & State Hope Scale (SHS> – THS – ocenia ogólny, trwały poziom nadziei (cecha osobowości). SHS – ocenia aktualny poziom nadziei (stan chwilowy). Stosuje się tę metodę w badaniach nad efektywnością interwencji psychologicznych, np. treningów odporności psychicznej.
5. Beck Hopelessness Scale (BHS) – odwrotność nadziei -choć nie mierzy nadziei wprost, to ocenia brak nadziei, czyli poczucie bezradności i pesymizmu. Szczególnie ważna w diagnostyce depresji i ryzyka samobójstw.
MECHANIZMY OBRONNE
1. Defense Style Questionnaire (DSQ) – to najbardziej znany i szeroko stosowany kwestionariusz samoopisowy mierzący różne style obronne. Istnieje kilka wersji (DSQ-40, DSQ-60). Psychoterapia psychodynamiczna. Diagnostyka kliniczna (np. osobowość borderline, zaburzenia lękowe)
2. Defense Mechanism Rating Scales (DMRS) – narzędzie do eksperckiej analizy jakościowej, nie kwestionariusz. Mechanizmy oceniane są na podstawie treści wywiadów lub sesji terapeutycznych.
3. Life Style Index (LSI) – mierzy 8 mechanizmów obronnych: wyparcie, zaprzeczenie, projekcja, przemieszczenie, racjonalizacja, intelektualizacja, reakcja upozorowana, regresja. Wymorzystywany w badaniach naukowych i porównaniach międzygrupowych.
4. Ego Defense Scale (EDS) – llasyfikuje mechanizmy w 4 kategorie: narcystyczne, niedojrzałe, neurotyczne oraz dojrzałe. Bazuje na długofalowej obserwacji, nie na kwestionariuszu
5. Projekcyjne i jakościowe metody oceny – chociaż mechanizmy obronne są nieświadome, niektóre narzędzia projekcyjne mogą sugerować ich obecność: rorschach (Test plam atramentowych) – interpretacja może wskazywać na np. projekcję, rozszczepienie, test TAT (Thematic Apperception Test) – sposób interpretowania obrazów może odzwierciedlać mechanizmy oraz wywiady psychodynamiczne – terapeuta może zidentyfikować mechanizmy w narracji pacjenta.
PRĘŻNOŚĆ PSYCHICZNA
1. Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC) – najczęściej używany test na rezyliencję. Zakres badanych cech: wytrwałość, kontrola emocjonalna, zaufanie do siebie oraz tolerancja na niepowodzenia i presję. Zastosowanie: psychologia kliniczna (PTSD, depresja, lęk), Coaching, rozwój osobisty i psychoterapia (monitorowanie zmian)
2. Resilience Scale (RS) – Wagnild & Young – opiera się na badaniach kobiet radzących sobie po poważnych życiowych kryzysach.
3. Brief Resilience Scale (BRS) – mierzy zdolność do szybkiego odbudowywania się po stresie. Zastosowanie: badania przesiewowe i monitorowanie zdrowia psychicznego.
4. Child and Youth Resilience Measure (CYRM) – uwzględnia czynniki społeczne i kulturowe: wsparcie społeczne, tożsamość kulturową, relacje rodzinne. Wykorzystanie w psychologii edukacyjnej i
interwencjach w środowiskach zagrożonych (np. dzieci po traumie)
5. Ego Resiliency Scale (ER89) – mierzy zdolność do elastycznego dostosowywania się do zmieniających się okoliczności. Bardziej związana z osobowością niż z reakcją na konkretny stresor.
6. Skale uzupełniające (pośrednie)
Hardiness Scale (Kobasa) – bada „twardość psychologiczną”
Grit Scale (Duckworth) – wytrwałość i pasja do długoterminowych celów (cecha spokrewniona z prężnością)
Mental Toughness Questionnaire (MTQ) – szczególnie w psychologii sportu
FUNKCJE WYKONAWCZE
1. Wisconsin Card Sorting Test (WCST) – klasyczny test mierzący elastyczność poznawczą, zdolność zmiany strategii, reagowania na informację zwrotną. Badany sortuje karty według niejawnych zasad, które są okresowo zmieniane. Mierzy: elastyczność poznawczą, uczenie się przez informację zwrotną oraz przesunięcie uwagi (set-shifting) .
2. Stroop Color and Word Test – jeden z najbardziej znanych testów hamowania poznawczego. Badany musi podać kolor atramentu, ignorując znaczenie słowa (np. słowo „zielony” napisane na czerwono). Mierzy: hamowanie automatycznych reakcji, kontrolę poznawczą oraz podzielność uwagi.
3. Trail Making Test (TMT) – mierzy: tempo przetwarzania informacji, przełączanie uwagi (task-switching) oraz kontrolę wykonawczą.
4. Digit Span i Backward Digit Span (z WAIS / WISC)– badany powtarza ciągi cyfr do przodu i do tyłu, klasyczny test pamięci operacyjnej i manipulacji informacją.
5. Tower of London / Tower of Hanoi – test planowania i przewidywania sekwencji działań. Badany ma ułożyć wieżę z elementów według określonego wzoru przy minimalnej liczbie ruchów. Mierzy: planowanie, organizację działania, organizację działania oraz hamowanie nieefektywnych działań.
6. Behavior Rating Inventory of Executive Function (BRIEF/BRIEF-2) – kwestionariusz wypełniany przez rodziców, nauczycieli lub samego badanego (w BRIEF-A). Ocena funkcjonowania w codziennych sytuacjach (nie test laboratoryjny!). Mierzy: hamowanie, pamięć robocza, emocjonalna regulacja i
inicjowanie.
7. D-KEFS (Delis-Kaplan Executive Function System) – kompletna bateria testów wykonawczych. Łączy klasyczne testy (np. Stroop, TMT) z nowymi wersjami.
8. CANTAB (Cambridge Neuropsychological Test Automated Battery) – komputerowy zestaw testów neuropsychologicznych, używany m.in. w badaniach klinicznych i farmakologii. Mierzy: pamięć roboczą,
utrzymywanie uwagi, hamowanie oraz uczenie się.
SEKSUALNOŚĆ
1. Tożsamość płciowa i orientacja seksualna
Klein Sexual Orientation Grid (KSOG) – rozszerzenie skali Kinseya – ocenia orientację seksualną w wymiarze czasowym i wielowymiarowym. Mierzy: przyciąganie, zachowanie, fantazje, emocjonalne zaangażowanie, samoidentyfikację, preferencje społeczne.
Gender Identity/Gender Dysphoria Questionnaire (GIDYQ) – pomocne narzędzie w ocenie niezgodności płciowej (dawniej: zaburzenia tożsamości płciowej). Wersje dla dorosłych, młodzieży, dzieci.
Bem Sex-Role Inventory (BSRI) – mierzy płciowość psychologiczną (maskulinizm, feminizm, androgyniczność) niezależnie od biologicznej płci.
2. Postawy i przekonania dotyczące seksu
Sexual Opinion Survey (SOS) – klasyczny test postawy wobec seksu – otwartość seksualna vs. restrykcyjność.
Brief Sexual Attitudes Scale (BSAS) – nowoczesna skala badająca: pozytywne podejście do seksu,
pozycję seksualności w relacji, esperymentowanie i etykę seksualną.
3. Funkcjonowanie seksualne
Female Sexual Function Index (FSFI) International Index of Erectile Function (IIEF) -kliniczne narzędzia do diagnozy dysfunkcji seksualnych, takich jak libido, podniecenie, orgazm, ból, czy też satysfakcja seksualna. Zastosowanie w psychologii klinicznej, seksuologii i terapii par.
4. Pożądanie i potrzeby seksualne
Sexual Desire Inventory (SDI) – mierzy częstotliwość, intensywność i kontekst pożądania seksualnego. Rozróżnia między pożądaniem indywidualnym (solo) i interpersonalnym (z partnerem).
5. Problemy i zaburzenia seksualne
Sexual Compulsivity Scale (SCS)
Hypersexual Behavior Inventory (HBI) – ocena kompulsywnych, impulsywnych lub uzależniających zachowań seksualnych.Ocena kompulsywnych, impulsywnych lub uzależniających zachowań seksualnych.
Sexual Satisfaction Scale (SSS) – mierzy subiektywne zadowolenie z życia seksualnego w związku
6. Testy osobowości z komponentem seksualności – niektóre znane testy zawierają skale lub pytania dotyczące seksualności.
MMPI-2 – skala Masculinity-Femininity (MF),
16PF – aspekty relacji i intymności,
EPQ – skłonność do impulsywności i ekstrawersji (korelacja z seksualnością).
STRES POURAZOWY
1. CAPS-5 (Clinician-Administered PTSD Scale for DSM-5) – złoty standard w diagnostyce PTSD.
Półustrukturalizowany wywiad przeprowadzany przez psychologa lub psychiatrę. Bazuje bezpośrednio na kryteriach diagnostycznych DSM-5. Ocenia: intruzje (natrętne wspomnienia, sny), unikanie (myśli, sytuacji), negatywne zmiany poznawcze i emocjonalne oraz pobudzenie (drażliwość, nadmierna czujność).
Zastosowanie w diagnostyce klinicznej PTSD oraz ocenie nasilenia objawów (skala 0–4).
2. PCL-5 (PTSD Checklist for DSM-5) – kwestionariusz samoopisowy (20 pytań)
3. IES-R (Impact of Event Scale – Revised) – 22 pozycje oceniające reakcję na konkretne wydarzenie traumatyczne. Bardzo często używany w badaniach naukowych.
4. TSI-2 (Trauma Symptom Inventory 2) – kwestionariusz oceniający szeroki zakres skutków traumy: dysocjacja, zachowania unikowe, zaburzenia seksualne, wstyd oraz złość. Zastosowanie: diagnoza kliniczna zaburzeń pourazowych z objawami towarzyszącymi.
5.
WZROST POTRAUMATYCZNYY
1. Posttraumatic Growth Inventory (PTGI) – najbardziej znany i szeroko stosowany test do pomiaru wzrostu potraumatycznego. Stosowany w pracy z osobami po traumach (np. żałoba, choroba nowotworowa, PTSD) i terapii narracyjnej oraz logoterapii. Wykorzystywany też w monitorowaniu procesu rozwoju po kryzysie.
2. PTGI-SF (Posttraumatic Growth Inventory – Short Form) – idealny test do badań przesiewowych, w warunkach klinicznych i online.
3. Stress-Related Growth Scale (SRGS) – alternatywne narzędzie oceniające zmiany pozytywne po wydarzeniach stresowych, niekoniecznie traumatycznych.
4. Benefit Finding Scale (BFS) – skala „odnajdywania korzyści” po doświadczeniu cierpienia, np. chorobie nowotworowej. Stosowany szczególnie w psychologii zdrowia.
5. Posttraumatic Positive Changes Inventory (PPCI) – mniej znane narzędzie, mierzy osobiste, społeczne i duchowe zmiany po traumie. Może być stosowane w kontekście terapii lub edukacji.
PROKRASTYNACJA
1. General Procrastination Scale (GPS) – jeden z najczęściej używanych testów prokrastynacji. 20 pozycji oceniających tendencję do chronicznego odkładania zadań. Dotyczy zadań codziennych i zawodowych.
2. Tuckman Procrastination Scale (TPS) – mierzy skłonność do odwlekania działań i niską samodyscyplinę. Zastosowanie: badania akademickie i edukacyjne (często u studentów).
3. Procrastination Assessment Scale – students (PASS) – skierowany głównie do uczniów i studentów.
4. Irrational Procrastination Scale (IPS) -skala służąca do oceny nieracjonalnego, nieadaptacyjnego odwlekania. Często stosowana w badaniach nad motywacją i samoregulacją
5. Pure Procrastination Scale (PPS) – integracja trzech różnych skal: GPS, IPS i Decisional Procrastination. 12 pozycji – uznawana za jedno z najtrafniejszych narzędzi.
6. Decisional Procrastination Scale (DPS) – mierzy tendencję do odwlekania podejmowania decyzji, a nie tylko działań. Istotne w kontekście perfekcjonizmu i lęku przed porażką.
7. Academic Procrastination State Inventory (APSI) -narzędzie do oceny chwilowego stanu prokrastynacji w kontekście nauki. Badania chwilowych emocji i napięcia.
ELASTYCZNOŚĆ PSYCHOLOGICZNA
1. Acceptance and Action Questionnaire – II (AAQ-II) – najczęściej używane narzędzie do pomiaru elastyczności psychicznej. 7 pozycji oceniających tendencję do unikania doświadczania (experiential avoidance) i sztywność psychologiczną. Wykorzystanie: Zastosowanie:
kliniczna diagnoza sztywności, terapia ACT i DBT, czy też badania naukowe.
2. Multidimensional Psychological Flexibility Inventory (MPFI) – najbardziej kompleksowe narzędzie do pomiaru elastyczności i sztywności psychicznej. Mierzy 6 procesów elastyczności (np. akceptacja, uważność, zaangażowane działanie) i 6 przeciwstawnych procesów sztywności (np. unikanie, fuzja poznawcza, dominacja przeszłości).
3. CompACT (Comprehensive assessment of ACT processes) – czułe narzędzie do ewaluacji terapii.
4. Flexible Regulation of Emotional Expression Scale (FREE) – bada zdolność do elastycznego zarządzania emocjami – zmieniania intensywności wyrażania ich w zależności od kontekstu. Badania nad inteligencją emocjonalną i adaptacyjnością.
5. Work-related Psychological Flexibility Scale (WPF) – mierzy elastyczność psychiczną w środowisku pracy. Przydatne w psychologii organizacji, HR i coachingu.
6. Drewnowski’s Psychological Flexibility Scale (DPFS) – dostępna w niektórych badaniach i publikacjach naukowych.
ZABURZENIA OSOBOWOŚCI
1. SCID-5-PD (Structured Clinical Interview for DSM-5 – Personality Disorders) – Złoty standard kliniczny w diagnozie zaburzeń osobowości według DSM-5. Wywiad półustrukturalizowany przeprowadzany przez psychologa/psychiatrę. Diagnozuje wszystkie 10 zaburzeń osobowości (np. borderline, narcystyczne, obsesyjno-kompulsyjne).
2. Personality Inventory for DSM-5 (PID-5) – kwestionariusz samoopisowy zgodny z nowym modelowym podejściem do zaburzeń osobowości w DSM-5 (Section III). Mierzy cechy osobowości patologicznej w 5 domenach: negatywna emocjonalność, zdystansowanie, antagonizm oraz dyzorganizacja
3. MMPI-2 / MMPI-3 (Minnesota Multiphasic Personality Inventory) – jeden z najbardziej znanych testów osobowości klinicznej. Zawiera skale mierzące tendencje do myślenia paranoicznego, schizoidalnego, histrionicznego, psychopatycznego itp. Posiada skale kontrolne, które ujawniają nieszczerość, zniekształcenia w autoopisie itp. Zastosowanie w klinicznej diagnozie i planowaniu terapii.
4. Millon Clinical Multiaxial Inventory – IV (MCMI-IV) – skierowany wyłącznie na zaburzenia osobowości i kliniczne stany psychiatryczne. Opiera się na teorii osobowości Millona (m.in. stylów adaptacyjnych).
5. Shedler-Westen Assessment Procedure (SWAP-200) – narzędzie dla terapeutów psychodynamicznych. Opis osoby za pomocą 200 kart z charakterystykami zachowań i cech. Umożliwia stworzenie profilu osobowości pacjenta, w tym patologii ukrytych (np. osobowości unikającej, sztywnej).
6. SAPAS (Standardised Assessment of Personality – Abbreviated Scale) – bardzo krótki test przesiewowy – tylko 8 pytań. Pomocny w wyłapywaniu ryzyka zaburzenia osobowości, np. w POZ, psychiatrii ogólnej.
7. IPDE (International Personality Disorder Examination) – wywiad kliniczny pozwalający diagnozować zaburzenia osobowości zgodnie z ICD-10 oraz DSM-IV.
8. NEO-PI-R / NEO-FFI – cechy osobowości nieklinicznej – mierzy 5 podstawowych wymiarów osobowości: neurotyczność, ekstrawersję, otwartość, ugodowość i sumienność. Choć nie służy bezpośrednio do diagnozy zaburzeń, to może wskazywać na tendencje rysujące się w kierunku patologii (np. wysoka neurotyczność w borderline).
ZABURZONY SEN
1. Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) – najbardziej znany i szeroko stosowany kwestionariusz samoopisowy. Ocena jakości i wzorca snu z ostatnich 4 tygodni. Wykorzystywane w diagnostyka bezsenności i innych problemów ze snem i w monitorowaniu skuteczności terapii (np. CBT-I).
2. Insomnia Severity Index (ISI) – krótka, 7-punktowa skala do oceny nasilenia bezsenności. Uznawany za jedno z najbardziej czułych narzędzi do diagnozy klinicznej i przesiewowej.
3. Epworth Sleepiness Scale (ESS) – 8-punktowa skala do oceny senności w ciągu dnia. Badany określa, jak często zasypia w codziennych sytuacjach (np. podczas czytania, oglądania TV). Wykorzystywane w diagnozie hipersomnii, bezdechu sennego (OSA), narkolepsji.
4. Sleep Condition Indicator (SCI) – narzędzie zgodne z kryteriami DSM-5 dla diagnozy insomnii. 8 pozycji, proste i szybkie. Wykorzystywane w psychoterapii poznawczo-behawioralnej (CBT-I) oraz w badaniach populacyjnych.
5. Morningness–Eveningness Questionnaire (MEQ) – klasyczne narzędzie badające chronotyp, czyli czy jesteś „sową” czy „skowronkiem”. Pomocne w analizie problemów snu związanych z rytmem dobowym.
6. Sleep Diary (Dziennik Snu) – codzienne zapisy godzin snu, wybudzeń, jakość snu, zachowania przed snem. Używany często przez psychologów w terapii CBT-I
ZABURZENIA ODŻYWIANIA
1. Eating Disorder Examination (EDE) / Eating Disorder Examination – Questionnaire (EDE-Q) – mierzy: zachowania bulimiczne, restrykcje jedzeniowe oraz obraz ciała.
2. Eating Attitudes Test (EAT-26 / EAT-40) – klasyczny przesiewowy test stosowany w badaniach przesiewowych anoreksji i bulimii. Stosowany w diagnozie wstępnej, screeningu w szkołach oraz w poradniach psychologicznych.
3. Binge Eating Scale (BES) – służy do wykrywania objawów kompulsywnego objadania się (BED).
4. SCOFF Questionnaire – bardzo prosty, 5-punktowy test przesiewowy na zaburzenia odżywiania.
5. Body Shape Questionnaire (BSQ) – mierzy niezadowolenie z własnego ciała i lęk przed przytyciem .
6. ORTO-15 / ORTO-R – Ortoreksja – dotyczy niezdrowej obsesji na punkcie zdrowego jedzenia. Nie jest jeszcze formalnym zaburzeniem wg DSM, ale często współwystępuje.
7. Yale Food Addiction Scale (YFAS) – narzędzie do diagnozy uzależnienia od jedzenia, zgodnie z kryteriami uzależnień wg DSM-5.
8. ChEDE / ChEAT / CEBQ – wersje dziecięce
ChEAT – wersja EAT dla dzieci i nastolatków
CEBQ (Child Eating Behaviour Questionnaire) – ocenia style jedzenia u dzieci (łaknienie, jedzenie emocjonalne)
ZABURZENIA ROZWOJOWE
ZABURZENIA ADHD
1. Conners Rating Scales – 3 (CRS-3) – jeden z najczęściej stosowanych zestawów testów do diagnozy ADHD. Wersje do wypełnienia przez: rodziców, nauczycieli, samego dziecka (od ok. 8 r.ż.). Zakres pomiaru: nieuwaga, nadpobudliwość, impulsywność, problemy z zachowaniem
2. ADHD-RS-5 (ADHD Rating Scale-5) – krótki kwestionariusz oparty bezpośrednio na kryteriach diagnostycznych DSM-5. Osobne skale posiada dla nieuwagi i nadpobudliwości.
3. Barkley Adult ADHD Rating Scale (BAARS-IV) – Kwestionariusz samoopisowy i wersja do oceny przez osobę z otoczenia. Mierzy objawy ADHD od dzieciństwa do dorosłości, wpływ objawów na funkcjonowanie.
4. DIVA-5 (Diagnostic Interview for ADHD in Adults) – analizuje objawy ADHD w dzieciństwie i dorosłości. Ocenia wpływ na życie zawodowe, społeczne, rodzinne.
5. Test of Variables of Attention (TOVA) – test komputerowy (obiektywny) – ocenia funkcje uwagi i impulsywność. Reagowanie na bodźce, czas reakcji, błędy nieuwagi i impulsywności
6. Continuous Performance Test (CPT) – np. IVA-2, QbTest – zestaw komputerowych testów uwagi ciągłej. Mierzy impulsywność, stabilność reakcji i czas odpowiedzi.
7. Skale przesiewowe – ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale) – 6-punktowa wersja skrócona lub pełna 18-punktowa. Szybka ocena nasilenia objawów ADHD w życiu dorosłym.
8. Skale dla nauczycieli / rodziców – np. Vanderbilt, SNAP-IV – proste formularze do oceny zachowania dziecka w domu i szkole. Używane w diagnostyce dzieci w wieku szkolnym.
PODEJMOWANIE RYZYKA
1. Kwestionariusz samoopisowy mierzący ryzykowne zachowania w 5 domenach: ryzyko finansowe,
ryzyko zdrowotne i bezpieczeństwa, ryzyko etyczne, ryzyko społeczne i ryzyko rekreacyjne.
2. Balloon Analogue Risk Task (BART) – eksperymentalne zadanie komputerowe. Badany „pompuje” balon, który może „pęknąć” – więcej pomp = większa nagroda, ale i większe ryzyko.
3. Iowa Gambling Task (IGT) – symulacja decyzji z elementem niepewności i ryzyka długoterminowego. Badany wybiera „talii kart”, które przynoszą zyski lub straty – uczą się przez doświadczenie. Mierzy podejmowanie decyzji pod wpływem ryzyka i niepewności oraz skłonność do wybierania natychmiastowych nagród mimo późniejszych strat.
4. Cognitive Reflection Test (CRT) – mierzy zdolność do hamowania impulsów poznawczych i refleksyjnego podejmowania decyzji.
5.Barratt Impulsiveness Scale (BIS-11) – klasyczny test do oceny impulsywności jako cechy osobowości. Impulsywność często towarzyszy ryzykownym decyzjom – BIS-11 ocenia to w 3 aspektach: impulsywność poznawcza, motoryczna i brak planowania.
6. Sensation Seeking Scale (SSS-V) – mierzy potrzebę silnych bodźców i skłonność do ryzykownych zachowań rekreacyjnych, seksualnych, społecznych.
7. Cambridge Gambling Task (CGT) – komputerowe zadanie mierzące oszacowanie ryzyka i podejmowanie decyzji bez wpływu pamięci roboczej.
CIAŁO I WIZERUNEK CIAŁA
1. Body Shape Questionnaire (BSQ) – jeden z najbardziej znanych kwestionariuszy do pomiaru niezadowolenia z wyglądu, zwłaszcza kształtu ciała. Ocenia lęk przed przytyciem, natrętne myśli o ciele, unikanie sytuacji społecznych.
2. Body Image Scale (BIS) – 10-pozycyjna skala samooceny dotycząca niepokoju związanego z wyglądem, np. po chorobach nowotworowych (np. mastektomii) lub innych poważnych zmianach ciała. Zastosowanie w psychologii zdrowia, rehabilitacja, onkologia.
3. Multidimensional Body-Self Relations Questionnaire (MBSRQ) – bardzo kompleksowy kwestionariusz oceniający różne aspekty relacji z własnym ciałem.
4. Body Image Avoidance Questionnaire (BIAQ) – ocenia zachowania unikania wywołane niezadowoleniem z ciała: unikanie przymierzania ubrań, unikanie sytuacji towarzyskich oraz nadmierne ukrywanie ciała.
5. Figure Rating Scale (FRS) – Silhouette Test – uczestnik wybiera spośród rysunkowych sylwetek: jak siebie widzi i jak chciałby wyglądać. Prosty, szybki sposób na ocenę dystorsji obrazu ciała. Używany często w badaniach dotyczących anoreksji i bulimii.
6. Body Appreciation Scale (BAS) – mierzy pozytywne aspekty postrzegania ciała: akceptację, szacunek i
traktowanie ciała jako wartościowe niezależnie od wyglądu.
7. Dysmorphic Concern Questionnaire (DCQ) – narzędzie służące do wykrywania nadmiernych, patologicznych obaw o wygląd (sygnał ryzyka zaburzenia dysmorficznego ciała – BDD).
AUTORYTARYZM
1. F-Scale (The Fascism Scale)1. F-Scale (The Fascism Scale) – klasyczne, pierwsze narzędzie do mierzenia autorytarnej osobowości. Ocenia skłonność do bezkrytycznego posłuszeństwa wobec autorytetów,
konwencjonalizmu, uprzedzeń wobec grup mniejszościowych oraz projekcji agresji. F-Scale był wielokrotnie krytykowany za tendencyjność i brak niezależności od społecznie akceptowanych odpowiedzi.
2. Right-Wing Authoritarianism Scale (RWA) – udoskonalone podejście do pomiaru autorytaryzmu jako zespołu postaw, a nie sztywnej cechy osobowości. RWA to obecnie najczęściej stosowane narzędzie badawcze w psychologii społecznej dotyczące autorytaryzmu.
3. Social Dominance Orientation Scale (SDO) – Choć nie mierzy autorytaryzmu bezpośrednio, bada preferencję hierarchii społecznych i dominacji jednej grupy nad inną – co jest często powiązane z postawami autorytarnymi.
4. Authoritarianism-Conservatism-Traditionalism Scale (ACT) – narzędzie mierzące trzy powiązane ze sobą, ale odrębne wymiary: autorytaryzm, konserwatyzm społeczny oraz przywiązanie do tradycyjnych norm. Nowoczesne badania nad popularyzmem, nacjonalizmem i zachowaniami politycznymi.
5. Aggression-Submission-Conventionalism Scale (ASC Scale) – nowoczesna próba separacji agresji, podporządkowania i konwencjonalizmu w pomiarze autorytaryzmu. Pokazuje, że różne osoby mogą mieć różne „style” autorytaryzmu.
HUMOR
1. Humor Styles Questionnaire (HSQ) – Najbardziej popularny test psychologiczny dotyczący humoru. Mierzy różne style humoru.
2. Situational Humor Response Questionnaire (SHRQ) – mierzy częstotliwość spontanicznych reakcji humorystycznych w różnych codziennych sytuacjach.
3. Coping Humor Scale (CHS) – mierzy, w jakim stopniu jednostka używa humoru jako mechanizmu radzenia sobie ze stresem.
4. Multidimensional Sense of Humor Scale (MSHS) – kompleksowe narzędzie badające różne wymiary poczucia humoru: umiejętność dostrzegania humoru, używanie humoru w komunikacji, postawa wobec humoru oraz samopoczucie związane z humorem.
5. Humor Appreciation Tests – zestawy dowcipów lub komiksów ocenianych przez badanego pod względem zabawności. Stosowane do badania różnic indywidualnych (np. osoby ekstrawertyczne vs. introwertyczne) oraz neurologiczneogo badania nad procesami poznawczymi humoru.
6. Styles of Humor Questionnaire (SOHQ) – Nowsze narzędzie alternatywne do HSQ. Zawiera dodatkowe rozróżnienia w stylach humoru (np. czarny humor, humor absurdalny).
ZDRADA
1. Infidelity Scale (IS) – jeden z klasycznych kwestionariuszy samoopisowych dotyczących prawdopodobieństwa zdrady. Mierzy: Chęć zdrady partnera, fantazje o osobach trzecich oraz behawioralne skłonności do zdrady.
2. Attitudes Toward Infidelity Scale (ATIS) – mierzy postawy wobec zdrady: czy zdradę traktuje się jako coś akceptowalnego, zrozumiałego, czy absolutnie niedopuszczalnego.
3. Post-Infidelity Stress Disorder Scale (PISD) – narzędzie badające traumatyczną reakcję na zdradę, podobną do PTSD (zespół stresu pourazowego).Wykorzystywane w terapii par i psychoterapii indywidualnej.
4. Investment Model Scale (IMS) – Commitment and Satisfaction Components – bada poziom zaangażowania w związek, który jest negatywnie skorelowany ze skłonnością do zdrady.
5. Marital Instability Index (MII) – narzędzie do pomiaru ryzyka rozpadu związku, co często współwystępuje z ryzykiem zdrady.
6. Skale w badaniach współczesnych:
Perceived Partner Infidelity Scale (PPIS) – ocena podejrzeń wobec partnera.
Sexual and Emotional Infidelity Scale (SEIS) – rozróżnienie między zdradą seksualną a emocjonalną.
Forgiveness Scale (TRIM) – mierzy gotowość do wybaczenia zdrady.
ZAZDROŚĆ
1. Niska samoocena – osoby o niskiej samoocenie są bardziej podatne na zazdrość, bo częściej porównują się z innymi i obawiają się odrzucenia. Czują, że są „mniej warte”, więc łatwiej interpretują sytuacje jako zagrożenie relacji.
2. Lękowe przywiązanie (attachment anxiety) – według teorii przywiązania, osoby o lękowym stylu przywiązania: intensywniej przeżywają lęk przed utratą bliskości oraz częściej odczuwają zazdrość emocjonalną (np. strach, że partner zakocha się w kimś innym).
3. Wysoka neurotyczność (Big Five Personality Model) – neurotyczność oznacza skłonność do przeżywania negatywnych emocji. Osoby wysoko neurotyczne są bardziej: wrażliwe na zagrożenia relacyjne, reaktywne emocjonalnie oraz częściej odczuwają zazdrość.
4. Niska ufność / wysoka podejrzliwość – osoby mniej ufne są bardziej skłonne interpretować neutralne sytuacje jako zagrożenie dla relacji. Może prowadzić do nadmiernej kontroli partnera i podejrzeń.
TWÓRCZOŚĆ I KREATYWNOŚĆ
1. Torrance Tests of Creative Thinking (TTCT) – najbardziej znane i najczęściej stosowane testy twórczego myślenia. Skale oceniane: płynność (ilość pomysłów), giętkość (różnorodność kategorii), oryginalność (nowość odpowiedzi) oraz elaboracja (rozwinięcie pomysłów).
2. Remote Associates Test (RAT) – badany dostaje trzy słowa i musi znaleźć jedno wspólne słowo, które łączy wszystkie trzy.
3. Alternate Uses Task (AUT) – klasyczne zadanie oceniające dywergencyjne myślenie.
4. Creative Achievement Questionnaire (CAQ) – kwestionariusz samoopisowy oceniający osiągnięcia twórcze w różnych dziedzinach: sztuka, muzyka, nauka, biznes oraz pisarstwo.
5. Abbreviated Torrance Test for Adults (ATTA) – krótsza wersja testu Torrance’a przeznaczona specjalnie dla dorosłych. Idealna do badań, oceny w organizacjach i psychologii pracy.
6. Test Twórczego Myślenia J.P. Guilforda – mierzy takie właściwości myślenia twórczego jak:
płynność, giętkość, oryginalność oraz elaborację.
7. Creative Personality Scale (CPS)
PSYCHOLOGIA ZDROWIA
1. SF-36 Health Survey (Short Form Health Survey) – najpopularniejszy na świecie test do pomiaru jakości życia związanej ze zdrowiem. 36 pytań dotyczących: funkcjonowania fizycznego, bólu ciała, zdrowia psychicznego, energii / zmęczenia oraz funkcjonowania społecznego. Wykorzystywany w badaniach klinicznych, ocenie skuteczności terapii oraz rehabilitacji.
2. Health Behavior Inventory (HBI) / Kwestionariusz Zachowań Zdrowotnych – mierzy częstość występowania zachowań prozdrowotnych: aktywność fizyczna, dieta, profilaktyka zdrowotna oraz zarządzanie stresem.
3. Illness Behavior Questionnaire (IBQ) – bada postawy i zachowania związane z chorobą:interpretacja objawów, reakcje emocjonalne na chorobę oraz styl komunikacji z lekarzami.
4. Health Locus of Control Scale (HLC) – mierzy przekonania na temat kontroli nad własnym zdrowiem:
czy zdrowie jest efektem własnych działań (wewnętrzna kontrola) oraz czy zależy od czynników zewnętrznych (np. lekarzy, losu).
5. Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) – mierzy poziom lęku i depresji u pacjentów somatycznych (np. w szpitalach). 14 pozycji: 7 na depresję i 7 na lęk.
6. Perceived Stress Scale (PSS) – krótki test samooceny poziomu odczuwanego stresu w ciągu ostatniego miesiąca.
7. Pain Catastrophizing Scale (PCS) – ,ierzy tendencję do katastrofizacji bólu:wyolbrzymianie bólu,
bezradność i uporczywe skupienie się na doznaniach bólowych. Używana w psychologii bólu i rehabilitacji.
8. Multidimensional Health Locus of Control (MHLC) – uwzględnia wpływ lekarzy, przypadku, oraz sił wyższych (np. religijnych).
9. COPE Inventory (Coping Orientations to Problems Experienced) – bada style radzenia sobie ze stresem, szczególnie w kontekście zdrowia: aktywne radzenie sobie, zaprzeczanie, humor i religijność.
ZDROWIE PSYCHICZNE
1. General Health Questionnaire (GHQ) – jeden z najczęściej stosowanych testów do oceny ogólnego stanu zdrowia psychicznego.
2. WHO-5 Well-Being Index – bardzo krótki (5 pytań) test oceniający pozytywny dobrostan psychiczny.
3. DASS-21 (Depression Anxiety Stress Scales – 21 items) – mierzy trzy główne kategorie objawów:
depresję, lęk i stres.
4. PHQ-9 (Patient Health Questionnaire – 9 items) – skoncentrowany na diagnozie objawów depresji według kryteriów DSM-5. Pozwala ocenić nasilenie depresji i potrzebę interwencji.
5. GAD-7 (Generalized Anxiety Disorder – 7 items) – Kwestionariusz oceniający objawy lęku uogólnionego. Przydatny do szybkiej diagnozy i monitorowania zaburzeń lękowych.
6. Perceived Stress Scale (PSS) -mierzy subiektywny poziom stresu odczuwany w ciągu ostatniego miesiąca. Pytania odnoszą się do: poczucia braku kontroli, presji emocjonalnej i obciążenia codziennymi obowiązkami.
7. Mental Health Continuum – Short Form (MHC-SF) – Ocenia pozytywne zdrowie psychiczne: dobrostan emocjonalny (np. szczęście), dobrostan psychologiczny (np. poczucie sensu życia) oraz dobrostan społeczny (np. relacje społeczne).
SCHIZOFRENIA
1. Skala Oceny Objawów Poznawczych w Schizofrenii (SAPS) i Skala Oceny Objawów Afektywnych w Schizofrenii (SANS) – te dwie skale są używane do oceny różnych objawów schizofrenii, takich jak objawy pozytywne (np. halucynacje, urojenia) oraz objawy negatywne (np. obniżenie emocjonalne, apatia). SAPS ocenia objawy pozytywne, a SANS negatywne. Obie skale pozwalają na ocenę nasilenia objawów w czasie.
2. Skala Oceny Stanu Psychotycznego (PANSS) – skala PANSS jest jednym z najczęściej stosowanych narzędzi do oceny symptomów schizofrenii. Ocena obejmuje trzy główne wymiary: objawy pozytywne, objawy negatywne i objawy ogólne. PANSS jest używana głównie do monitorowania postępu leczenia i zmiany objawów w czasie.
3. Test Rorschacha (Test Plam Atramentowych) – jest to projektowy test psychologiczny, który może pomóc w badaniu sposobu, w jaki osoba postrzega rzeczywistość i reaguje na ją. Może ujawniać tendencje myślenia nielogicznego, nieadekwatne reakcje emocjonalne oraz inne cechy związane z psychopatologią, które mogą być związane ze schizofrenią.
4. Testy neuropsychologiczne – schizofrenia wiąże się z zaburzeniami poznawczymi, takimi jak problemy z pamięcią roboczą, koncentracją, rozwiązywaniem problemów i myśleniem abstrakcyjnym. Testy neuropsychologiczne, takie jak Wisconsin Card Sorting Test (WCST) czy Stroop Test, mogą pomóc w ocenie tych funkcji poznawczych i wykryciu ewentualnych deficytów.
5. Kwestionariusz Objawów Psychotycznych (PSQ) – to narzędzie, które może być używane do identyfikacji symptomów psychotycznych, takich jak urojenia, halucynacje i zaburzenia myślenia. Kwestionariusz jest szczególnie przydatny w kontekście wstępnej diagnozy.
6. Skala Zadowolenia z Leczenia (LDS) – pomaga w ocenie, jak pacjent postrzega skuteczność leczenia, co jest ważne w przypadku osób zmagających się z długotrwałą chorobą psychiczną, jak schizofrenia. Ocena zadowolenia może mieć wpływ na dalsze decyzje terapeutyczne.
7. Wywiad kliniczny i ocena funkcji społecznych – choć nie jest to „test” w klasycznym sensie, wywiad kliniczny jest podstawowym narzędziem diagnozy schizofrenii. Obejmuje pytania dotyczące historii choroby, symptomów, a także funkcjonowania społecznego i zawodowego pacjenta.
INTERNET
1. Internet Addiction Test (IAT) – Test Uzależnienia od Internetu (Byu Young) – opracowany przez Dr. Kimberly Young, jest jednym z najbardziej popularnych narzędzi do oceny uzależnienia od internetu. Jest to kwestionariusz składający się z 20 pytań, które mierzą, w jakim stopniu korzystanie z internetu wpływa na życie danej osoby, np. na jej relacje z innymi, pracę, naukę, czas wolny oraz codzienne funkcjonowanie. Każde pytanie ocenia częstotliwość zachowań związanych z używaniem internetu, takich jak: spędzanie nadmiernej ilości czasu w internecie, zaniedbywanie obowiązków zawodowych, szkolnych czy rodzinnych, czy też wzrost poziomu stresu lub niepokoju, gdy osoba nie ma dostępu do internetu.
2. Young’s Internet Addiction Test (IAT) – Wersja skrócona – jest to wersja skrócona oryginalnego IAT, która zawiera 12 pytań. Test jest używany do szybszej oceny poziomu uzależnienia od internetu, ale nie daje tak dokładnego obrazu jak pełna wersja.
3. Problematic Internet Use Questionnaire (PIUQ) – jest to kwestionariusz, który mierzy poziom problematycznego używania internetu. PIUQ obejmuje pytania dotyczące trzech głównych aspektów uzależnienia od internetu: zachowanie obsesyjne, zachowanie ucieczkowe oraz zachowanie negatywne.
4. Internet Addiction Scale (IAS) – test ten jest narzędziem oceny uzależnienia od internetu, który mierzy intensywność problemów związanych z korzystaniem z sieci. Składa się z pytań dotyczących takich obszarów, jak: izolacja społeczna, wzrost niepokoju lub złości, gdy użytkownik nie ma dostępu do internetu, czy też problemy w pracy, szkole, rodzinie związane z nadmiernym używaniem internetu.
5. Online Cognition Scale (OCS) – skala ta ocenia zmiany w poznaniu, które mogą wystąpić w wyniku nadmiernego korzystania z internetu. Może mierzyć, jak użytkownicy internetu postrzegają swoje życie, jak wpływa ono na ich poczucie tożsamości, relacje interpersonalne oraz poczucie kontroli nad sytuacją. OCS pozwala ocenić: przewagę myślenia internetowego nad rzeczywistością, zwiększoną tendencję do izolacji i unikania kontaktów w realnym świecie, czy też zmiany w samopoczuciu emocjonalnym i społecznym w wyniku intensywnego korzystania z sieci.
6. Social Media Addiction Scale (SMAS) – jest to narzędzie oceny uzależnienia od mediów społecznościowych. Choć jest to bardziej specyficzny test, ma na celu zrozumienie, w jaki sposób media społecznościowe (np. Facebook, Instagram, Twitter) mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie użytkownika, jak również na jego zdrowie psychiczne. Pomaga ocenić: czas poświęcany na przeglądanie mediów społecznościowych,
7. Behavioral Addictions Scale (BAS) – to narzędzie oceny, które może obejmować uzależnienie od różnych zachowań, w tym uzależnienie od internetu. Skala ta mierzy stopień, w jakim dane zachowanie (np. korzystanie z internetu, granie w gry online, zakupy internetowe) staje się kompulsywne i destrukcyjne dla życia osobistego, zawodowego czy społecznego osoby.
8. Kwestionariusze oceny jakości życia (np. WHOQOL-BREF) – Choć nie są to testy stricte uzależnienia od internetu, niektóre narzędzia oceny jakości życia, takie jak WHOQOL-BREF, mogą być stosowane do ogólnej oceny wpływu korzystania z internetu na jakość życia. Dodatkowe pytania mogą dotyczyć wpływu mediów społecznościowych czy innych form internetu na zdrowie psychiczne, relacje społeczne, zarządzanie stresem i poczucie zadowolenia z życia.
GRY ONLINE
1. The Internet Gaming Disorder Scale (IGDS) – skala Uzależnienia od Gier Internetowych jest jednym z najczęściej stosowanych narzędzi w diagnozowaniu problemów związanych z grami online. Została opracowana przez Petry et al. i opiera się na kryteriach uzależnienia od gier online, które zostały określone przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatrów (APA) w ramach tzw. „internetowego zaburzenia gier” (Internet Gaming Disorder, IGD). Test składa się z 27 pytań, które oceniają m.in.: czas spędzany na graniu w gry online, obniżenie jakości życia, utrata kontroli nad czasem poświęconym na granie oraz poczucie niepokoju lub rozdrażnienia, gdy nie ma dostępu do gier online.
2. The Game Addiction Scale (GAS) – skala uzależnienia od gier (GAS) jest narzędziem opracowanym przez Lemona i współpracowników i jest szeroko stosowana w ocenie uzależnienia od gier komputerowych.
3. Internet Gaming Disorder Scale – Short Form (IGDS9-SF) – jest to skrócona wersja testu IGDS, zawierająca tylko 9 pytań. Skrócona wersja ocenia te same kluczowe aspekty uzależnienia, jak czas spędzany na grach online, obniżenie jakości życia, czy poczucie niepokoju przy braku dostępu do gier. Wersja ta jest bardziej praktyczna w użyciu i pozwala na szybszą ocenę.
4. The Problematic Online Gaming Questionnaire (POGQ) – kwestionariusz oceny problematycznego grania w gry online (POGQ) służy do oceny objawów uzależnienia od gier komputerowych. Składa się z kilku pytań dotyczących takich aspektów, jak: stopień zaabsorbowania grami, zaniedbywanie obowiązków, objawy emocjonalne związane z graniem, czy też problemy interpersonalne wynikające z nadmiernego grania.
5. The Video Game Dependency Scale (VGDS) – skala uzależnienia od gier wideo (VGDS) ocenia intensywność zachowań związanych z grami wideo, a także wpływ grania na życie codzienne gracza. Obejmuje takie pytania, jak: zmniejszona aktywność fizyczna z powodu gier, zwiększone wydatki na gry lub sprzęt komputerowy, utrata kontroli nad czasem spędzanym w grach oraz problemy z relacjami interpersonalnymi (np. problemy w rodzinie, konflikty z przyjaciółmi).
6. The Game Addiction Questionnaire (GAQ) – kwestionariusz oceny uzależnienia od gier (GAQ) to narzędzie, które ocenia zachowania związane z graniem, takie jak obsesja na punkcie gier, nadmierne angażowanie się w gry, a także ignorowanie innych obowiązków (szkoła, praca). Skala ta ocenia również: poczucie depresji, lęku lub stresu, gdy gracz nie może grać, zjawisko „tolerancji” (potrzeba grania coraz dłużej, by uzyskać tę samą satysfakcję) oraz negatywne skutki w życiu codziennym (problemy w szkole, pracy, z rodziną).
7. The Young’s Cognitive Behavioral Model of Internet Addiction – jest to model, który opiera się na teoriach uzależnienia behawioralnego i uznaje, że nadmierne granie w gry online może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu poznawczym i emocjonalnym. Chociaż nie jest to standardowy test psychologiczny, ten model jest używany w terapii uzależnienia od gier online, szczególnie w połączeniu z podejściem behawioralno-poznawczym.
8. The Self-Report Questionnaire for Gaming Addiction (SRQ-GA) -kwestionariusz samooceny uzależnienia od gier (SRQ-GA) jest narzędziem, które pomaga ocenić wpływ gier online na zachowanie gracza.
9. Kwestionariusz Uzależnienia od Gier Komputerowych (KGK) – to kwestionariusz opracowany przez polskich badaczy, który ocenia stopień uzależnienia od gier komputerowych. Może być użyty w diagnostyce problematycznego grania, zwracając uwagę na: nadmierne zaangażowanie w gry, wzrost frustracji i niepokoju, gdy gracz nie może grać oraz negatywne skutki społeczne, emocjonalne i zawodowe związane z graniem.
Uzależnienie od sieci społecznościowych – testy psychologiczne.
1. Skala uzależnienia od mediów społecznościowych (Social Media Addiction Scale – SMAS) – jest to narzędzie stworzone przez badaczy w celu oceny, jak bardzo osoba jest uzależniona od korzystania z sieci społecznościowych. Test obejmuje pytania dotyczące częstotliwości korzystania z mediów społecznościowych, poziomu zaangażowania, emocji związanych z korzystaniem z tych platform oraz wpływu na życie codzienne.
2. Skala uzależnienia od Internetu (Internet Addiction Test – IAT) -choć test ten jest ogólnie stosowany do diagnozowania uzależnienia od internetu, może być również wykorzystywany do oceny uzależnienia od sieci społecznościowych. Test składa się z pytań dotyczących częstotliwości korzystania z internetu, wpływu na życie zawodowe, społeczne i osobiste, a także emocji związanych z byciem online.
3. Skala uzależnienia od mediów społecznościowych Young (Young’s Social Media Addiction Scale) – jest to bardziej specyficzny wariant testu, który koncentruje się na aspektach emocjonalnych i behawioralnych związanych z korzystaniem z platform społecznościowych, takich jak Facebook, Instagram, Twitter itp. Skala ta pozwala ocenić stopień uzależnienia poprzez pytania o czas spędzany na tych platformach, trudności w kontrolowaniu dostępu oraz negatywne skutki korzystania z mediów społecznościowych.
4. Skala uzależnienia od Facebooka (Facebook Addiction Scale – FAS) – to test bardziej specyficzny, skupiający się na uzależnieniu od Facebooka. Skala bada, jak intensywnie osoba angażuje się w korzystanie z tego serwisu, a także wpływ tego zaangażowania na jej życie osobiste i zawodowe. Wykorzystywana jest zarówno w badaniach naukowych, jak i w praktyce klinicznej.
5. Skala uzależnienia od aplikacji mobilnych (Mobile Phone Addiction Scale) – choć jest to narzędzie bardziej ogólne, obejmujące uzależnienie od wszelkich aplikacji mobilnych, w tym mediów społecznościowych, może być również przydatne w diagnozowaniu uzależnienia od platform takich jak Instagram, Twitter, Snapchat czy TikTok.
6. Kwestionariusze samooceny i wywiady – psycholodzy mogą także posługiwać się wywiadami klinicznymi oraz kwestionariuszami samooceny, które pomagają zbadać nawyki użytkowania mediów społecznościowych i ich wpływ na życie codzienne. Takie narzędzia pomagają określić, czy korzystanie z mediów społecznościowych wywołuje stres, problemy z koncentracją, izolację społeczną lub negatywnie wpływa na zdrowie psychiczne.
Uzależnienie od sieci społecznościowych – testy psychologiczne
1. Testy inteligencji
Weschler Intelligence Scale for Children (WISC) jest to test, który ocenia poziom inteligencji dzieci. WISC mierzy różne obszary, takie jak rozumowanie werbalne, zdolności matematyczne, zdolności przestrzenne i pamięć roboczą, pomagając określić poziom rozwoju intelektualnego.
Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS) – podobny do testu dla dzieci, ale skierowany do dorosłych. Wskazuje na mocne i słabe strony rozwoju intelektualnego osoby dorosłej. Zawiera podobne kategorie, jak WISC, z dodatkowym uwzględnieniem bardziej zaawansowanych umiejętności poznawczych.
Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS) – podobny do testu dla dzieci, ale skierowany do dorosłych. Wskazuje na mocne i słabe strony rozwoju intelektualnego osoby dorosłej. Zawiera podobne kategorie, jak WISC, z dodatkowym uwzględnieniem bardziej zaawansowanych umiejętności poznawczych.
Testy Ravens Progressive Matrices – są to testy inteligencji, które oceniają zdolności analityczne i logiczne. Używane są w celu oceny zdolności rozumienia, myślenia abstrakcyjnego i rozwiązywania problemów, które są często związane z rozwojem poznawczym.
2. Testy osobowości
Testy osobowości Eysencka (EPI)
Ocena cech osobowościowych na podstawie wymiarów neurotyczności, ekstrawersji i psychotyzmu. Są używane w diagnozowaniu rozwoju emocjonalnego i cech osobowościowych, które mogą się zmieniać wraz z wiekiem.
Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI) – jest to jeden z najbardziej popularnych testów psychologicznych wykorzystywanych do oceny różnych aspektów osobowości i zdrowia psychicznego. Może pomóc w identyfikacji problemów emocjonalnych, zachowań ryzykownych lub cech charakterologicznych, które zmieniają się w procesie rozwoju.
Testy Big Five (NEO-PI-R) – oceniają pięć głównych wymiarów osobowości: neurotyczność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenie, ugodowość i sumienność. Test ten jest używany do oceny, jak te cechy osobowościowe zmieniają się w czasie i jakie mają znaczenie w rozwoju człowieka.
3. Testy emocjonalne i rozwoju emocjonalnego
Testy EQ (Emotional Intelligence Quotient) -skierowane na ocenę inteligencji emocjonalnej. Testy te pomagają określić zdolności osoby do rozpoznawania, rozumienia, zarządzania swoimi emocjami oraz emocjami innych ludzi. To istotny aspekt w procesie rozwoju osobistego, szczególnie w kontekście relacji interpersonalnych.
Skala Rozwoju Emocjonalnego (Emotional Development Scale) – jest to narzędzie mierzące rozwój emocjonalny, z naciskiem na umiejętność rozpoznawania i regulowania emocji, co jest kluczowe w procesie dorastania i dojrzałości emocjonalnej.
4. Testy rozwoju społecznego i kompetencji społecznych
Testy kompetencji społecznych (Social Competence Inventory) – pomagają określić, jak dobrze osoba radzi sobie w różnych sytuacjach społecznych, jak rozumie i reaguje na potrzeby innych ludzi. Może to obejmować rozwiązywanie konfliktów, budowanie relacji i radzenie sobie z grupą.
Skala rozwoju moralnego (Moral Judgment Interview) – narzędzie stworzone przez Lawrence’a Kohlberga, służące do oceny poziomu rozwoju moralnego, zdolności do podejmowania decyzji etycznych i rozumienia zasad sprawiedliwości. Test ten jest przydatny w badaniu, jak rozwija się zdolność do rozumienia i stosowania zasad moralnych w życiu codziennym.
5. Testy rozwoju zmysłowego i motorycznego
Testy motoryczne (np. Testy koordynacji ruchowej) – używane w celu oceny rozwoju zdolności motorycznych u dzieci oraz dorosłych. Określają one zdolność do wykonywania precyzyjnych ruchów, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz rozwoju motoryki dużej i małej.
Testy percepcji zmysłowej (np. Test percepcji wzrokowej – testy słuchowe)
Testy te oceniają, jak rozwija się zdolność rozpoznawania bodźców zmysłowych i reagowania na nie. Są pomocne w określaniu, czy dany rozwój percepcyjny jest zgodny z normami wiekowymi.
6. Testy do oceny rozwoju psychospołecznego
Testy Eriksona (np. Skala rozwoju psychospołecznego Eriksona) – testy oparte na teorii psychospołecznego rozwoju Erika Eriksona, które oceniają, na jakim etapie rozwoju psychospołecznego znajduje się dana osoba (np. tożsamość vs. zamieszanie roli, intymność vs. izolacja). Pomagają one zrozumieć, jak osoby radzą sobie z wyzwaniami życiowymi w różnych etapach życia.
7. Testy dotyczące rozwoju zawodowego i kariery
Testy zainteresowań zawodowych (np. Testy Holland’s RIASEC) Pomagają ocenić, w jakim stopniu zainteresowania zawodowe i pasje osoby są zgodne z różnymi typami pracy. Testy te są używane, by pomóc w rozwoju kariery zawodowej, dostosowaniu jej do naturalnych predyspozycji osoby.
TESTY PSYCHOLOGICZNE NA SAMOŚWIADOMOŚĆ
1. Skala Inteligencji Emocjonalnej (EQ-i) – emotional Quotient Inventory (EQ-i) to narzędzie stworzone przez Reuvena Bar-On, które ocenia poziom inteligencji emocjonalnej. Jednym z aspektów tej skali jest właśnie samoświadomość emocjonalna. Test składa się z różnych pytań, które pomagają ocenić, jak dobrze osoba rozumie swoje emocje, potrafi je nazwać i kontrolować.
2. Test samooceny – Skala Samoświadomości (Self-Consciousness Scale) – to narzędzie zaprojektowane przez Fenigstein, Scheier i Buss (1975), które ocenia poziom samoświadomości w kontekście społecznym. Skala ta mierzy, jak bardzo osoba jest świadoma swojego wizerunku i działań w obecności innych ludzi, a także jak intensywnie analizuje swoje zachowanie i emocje. Skala ta ocenia:
samoświadomość publiczną i samoświadomość prywatną.
3. Kwestionariusz Samoświadomości Emocjonalnej (Emotional Self-Awareness Questionnaire) – ten kwestionariusz, opracowany przez różnych badaczy, jest używany do oceny zdolności osoby do rozpoznawania swoich emocji. Składa się z pytań dotyczących tego, jak często osoba zauważa swoje emocje w codziennym życiu, czy potrafi je zrozumieć i jak wpływają one na jej zachowanie. Obejmuje pytania o: zdolność do identyfikowania emocji w różnych sytuacjach, zrozumienie przyczyn swoich emocji oraz rozpoznawanie, jak emocje wpływają na myśli i decyzje
4. Skala Samoświadomości Emocjonalnej Golemana – Daniel Goleman, autor książek na temat inteligencji emocjonalnej, opracował również narzędzie, które ocenia samoświadomość emocjonalną jako część szerszej koncepcji inteligencji emocjonalnej. Test Golemana bada, jak dobrze osoba potrafi zrozumieć swoje emocje, czy potrafi je nazwać oraz jak reaguje na własne emocjonalne doświadczenia. Obejmuje takie obszary, jak: rozpoznawanie emocji i ich rozumienie, ocenianie wpływu emocji na podejmowane decyzje oraz umiejętność identyfikowania i zarządzania emocjami w sytuacjach stresowych.
5. Skala Świadomości Ciała (Body Awareness Scale) ten test jest bardziej specyficzny, ale pozwala na ocenę, jak osoba jest świadoma swoich zmysłów i fizycznych reakcji. Może to być pomocne w ocenie, jak dobrze ktoś jest połączony ze swoimi emocjami, ponieważ nasze ciało często daje sygnały, które odzwierciedlają nasze wewnętrzne stany emocjonalne (np. napięcie, przyspieszone bicie serca).
Test ocenia: jak dobrze osoba odczuwa i rozumie reakcje ciała na różne bodźce oraz zdolność rozpoznawania, jak zmieniają się nasze reakcje fizyczne w zależności od stanu emocjonalnego.
6. Testy refleksji nad sobą (Self-Reflection and Insight Scale) – Self-Reflection and Insight Scale (SRIS) to narzędzie stworzone przez grantów i in., które ocenia poziom zdolności do autorefleksji, czyli procesu myślenia o sobie, swoich myślach, emocjach i działaniach. Jest to jeden z kluczowych aspektów samoświadomości. Test składa się z pytań, które pomagają ocenić, jak dobrze osoba potrafi myśleć o swoich wewnętrznych doświadczeniach i jak wpływają one na jej życie.
7. Testy związane z auto-percepcją (Self-Perception Profile) – ten test ocenia, jak osoba postrzega siebie w różnych aspektach życia (np. w kontekście relacji, zawodowym, osobistym). Mimo że nie jest to bezpośrednio narzędzie do oceny samoświadomości emocjonalnej, pozwala zrozumieć, jak osoba postrzega swoje cechy, umiejętności i ograniczenia. Test obejmuje: jak osoba ocenia swoje cechy charakteru i zdolności i w jaki sposób postrzega swoje zachowanie w różnych kontekstach społecznych.
8. Testy mindfulness i obecności (Mindfulness Scale) – Mindfulness (uważność) jest blisko związane z samoświadomością, ponieważ odnosi się do zdolności bycia obecnym w chwili obecnej, rozumienia swoich myśli, emocji i ciała bez oceniania ich. Testy uważności mogą pomóc ocenić, jak osoba rozwija zdolność do bycia świadomą siebie w danym momencie.Testy uważności, takie jak: Mindful Attention Awareness Scale (MAAS), czy też Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ). Pomagają one w mierzeniu stopnia świadomości, uważności i umiejętności koncentracji na swoich wewnętrznych doświadczeniach w każdej chwili.
9. Kwestionariusze o samoocenie i autoanalizie (Self-Esteem Questionnaires) – chociaż testy dotyczące samooceny koncentrują się bardziej na ocenie pozytywności postrzeganego obrazu siebie, są także istotnym narzędziem do zrozumienia samoświadomości. Osoby z wyższą samooceną często wykazują większą świadomość swoich mocnych stron i ograniczeń.
Postawy Wobec Pieniędzy – testy psychologiczne
1. Skala Postaw Wobec Pieniędzy (Money Attitude Scale – MAS) –
Money Attitude Scale jest jednym z najczęściej wykorzystywanych narzędzi do oceny postaw wobec pieniędzy. Została opracowana przez Richarda A. F. H. McClure’a i jego współpracowników w latach 70. XX wieku. Skala ta mierzy różne postawy wobec pieniędzy, takie jak: postawa związana z kontrolą finansową, postawa związana z wydawaniem pieniędzy, postawa związana z oszczędzaniem pieniędzy oraz postawa związana z długiem.
2. Skala Postaw Wobec Pieniędzy – Kluczowe Wymiary (Money Beliefs and Behavior Scale – MBB) –
Money Beliefs and Behavior Scale (MBB) to narzędzie, które ocenia przekonania i zachowania związane z pieniędzmi. Skala ta bada, jak różne postawy wobec pieniędzy wpływają na decyzje finansowe oraz na zachowania związane z zarządzaniem pieniędzmi. W skład tej skali wchodzą zarówno pytania dotyczące osobistych przekonań, jak i zachowań finansowych, co pozwala na dokładniejsze zrozumienie postawy wobec pieniędzy.
3. Skala Wartości Finansowych (Financial Value Scale – FVS) – Financial Value Scale to narzędzie stworzone do oceny, jak wartości finansowe wpływają na decyzje życiowe i postawy wobec pieniędzy. Wartości te mogą obejmować aspekty takie jak: bezpieczeństwo finansowe, wolność finansowa, czy też pieniądze jako źródło sukcesu.
4. Skala Myślenia o Pieniądzach (Money Cognition Scale) – Money Cognition Scale mierzy sposób, w jaki osoba myśli o pieniądzach i jak te myśli wpływają na jej decyzje finansowe. Celem tego testu jest ocena, w jaki sposób myślenie o pieniądzach może prowadzić do zdrowych lub niezdrowych wzorców finansowych.
5. Test Skłonności do Ryzyka Finansowego (Financial Risk Taking Scale) – Financial Risk Taking Scale ocenia, jak skłonna jest osoba do podejmowania ryzyka w kwestiach finansowych. W kontekście postaw wobec pieniędzy, podejmowanie ryzyka może być ważnym elementem w zależności od tego, czy osoba postrzega pieniądze jako coś, co można inwestować, czy raczej jako coś, co należy oszczędzać.
6. Skala Poczucia Posiadania i Wartości Pieniędzy (Perceived Money Value Scale) –
Perceived Money Value Scale bada, jak osoba postrzega wartość pieniędzy w różnych kontekstach życiowych. Zawiera pytania dotyczące tego, w jakim stopniu osoba traktuje pieniądze jako symbol statusu, bezpieczeństwa, przyjemności czy jako środek do realizacji celów życiowych.
7. Test Wartości i Postaw Wobec Konsumpcji (Consumption Value and Attitude Test) – Consumption Value and Attitude Test koncentruje się na postawach wobec konsumpcji i zarządzania pieniędzmi. Oceny dotyczą tego, jak osoba podchodzi do konsumpcji – czy traktuje ją jako cel sam w sobie, czy jako środek do realizacji innych celów (np. inwestowanie, oszczędzanie).
MORALNOŚĆ
1. Test Rozwoju Moralnego Kohlberga (Moral Judgment Interview – MJI) – moral Judgment Interview (MJI) to narzędzie stworzone przez Lawrence’a Kohlberga, które jest jednym z najbardziej znanych testów służących do oceny rozwoju moralnego. Test opiera się na teorii rozwoju moralnego Kohlberga, która zakłada, że jednostki przechodzą przez różne etapy rozwoju moralnego, od najprostszych, opartych na karze i nagrodzie, po bardziej złożone zasady etyczne i sprawiedliwościowe. Test opiera się na analizie decyzji moralnych jednostki w różnych sytuacjach i ocenia, na jakim etapie rozwoju moralnego osoba się znajduje.
2. Skala Rozwoju Moralnego (Moral Development Scale – MDS) – to narzędzie, które ocenia poziom rozwoju moralnego w kontekście oceniania i rozwiązywania dylematów moralnych. Skala jest podobna do testu Kohlberga, ale bardziej skupia się na przełożeniu rozwoju moralnego na konkretne decyzje i postawy w życiu codziennym.
3. Skala Moralności – Dylematy Moralne (Moral Dilemma Scale) – to narzędzie, które polega na przedstawianiu osobie serii dylematów moralnych. Dylematy te wymagają wyboru pomiędzy dwiema moralnymi opcjami, które często są w konflikcie (np. lojalność wobec przyjaciela vs. przestrzeganie zasad prawa). Celem testu jest ocena, jakie kryteria są brane pod uwagę przez osobę przy podejmowaniu decyzji w sytuacjach moralnych.
4. Test Przekonań Moralnych (Moral Beliefs Test) – to test, który bada, jakie przekonania i wartości moralne dominują w życiu osoby. Test ocenia, jak jednostka postrzega kwestie takie jak sprawiedliwość, dobroczynność, uczciwość czy lojalność.
5. Kwestionariusz Moralnego Osądu (Moral Judgment Test) – jest narzędziem oceniającym zdolność jednostki do osądzania moralnych aspektów różnych sytuacji życiowych. Test jest oparty na ocenie sytuacji moralnych i analizie decyzji, które mogą wpływać na inne osoby. Skala ta mierzy nie tylko moralność, ale także stopień zaangażowania osoby w stosowanie zasad moralnych w codziennym życiu.
6. Skala Moralności Autonomicznej (Autonomous Morality Scale) – to narzędzie, które ocenia poziom autonomii moralnej jednostki. Osoby na wyższym poziomie autonomicznej moralności kierują się uniwersalnymi zasadami sprawiedliwości i etyki, a nie tylko obowiązującym prawem czy opinią innych.
7. Kwestionariusz Poczucia Odpowiedzialności Moralnej (Moral Responsibility Questionnaire) – ten test bada, jak odpowiedzialna jest osoba za swoje działania moralne i jakie ma poczucie winy lub odpowiedzialności w przypadku podejmowania decyzji, które są nieetyczne. Skala ta może pomóc ocenić, jak silnie osoba czuje się odpowiedzialna za swoje czyny moralne.
Anhedonia
1. Skala Anhedonii Bassa (The Bass Anhedonia Scale) – to narzędzie stworzone w celu oceny anhedonii w kontekście objawów depresyjnych. Skala ta mierzy, jak bardzo osoba utraciła zdolność do czerpania przyjemności z różnych doświadczeń w życiu codziennym. Skala została zaprojektowana z myślą o ocenie anhedonii w kontekście zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, i jest często stosowana w badaniach naukowych.
2. Skala Anhedonii w Depresji (Snaith-Hamilton Pleasure Scale – SHAPS) – to jedno z najbardziej popularnych narzędzi wykorzystywanych do oceny anhedonii, zwłaszcza w kontekście depresji. Skala została stworzona przez Snaitha i Hamiltona, aby zbadać utratę przyjemności w codziennym życiu.
3. Kwestionariusz Anhedonii Psychicznej (The Mental Anhedonia Scale) – to narzędzie oceniające anhedonię w kontekście zdolności do przeżywania przyjemności z aktywności psychicznych, takich jak myślenie, fantazjowanie, rozwiązywanie problemów itp. Jest to skala stworzona przez L.F. Chapmana i jego współpracowników, która szczególnie koncentruje się na aspektach psychicznych anhedonii. Test mierzy zdolność do odczuwania przyjemności z myślenia, rozwiązywania problemów, rozrywki intelektualnej oraz odczuwanie przyjemności z działalności umysłowej, takich jak prace twórcze czy naukowe.
4. Skala Depresji Becka (Beck Depression Inventory – BDI) – to jeden z najczęściej stosowanych testów do oceny depresji, który obejmuje również objawy związane z anhedonią. BDI składa się z 21 pytań dotyczących różnych aspektów depresji, w tym utraty przyjemności z codziennych aktywności.
5. Skala Anhedonii Fizycznej (Physical Anhedonia Scale) – jest narzędziem opracowanym do oceny anhedonii w kontekście fizycznych przyjemności, takich jak odczuwanie radości z jedzenia, aktywności fizycznych, dotyku czy innych przyjemności zmysłowych. Skala ta jest szczególnie użyteczna w badaniach nad depresją i schizofrenią, gdzie anhedonia fizyczna może być bardziej widoczna.
6. Kwestionariusz Samooceny Depresji (Self-Rating Depression Scale – Zung) – to narzędzie oceniające objawy depresji, w tym anhedonię, poprzez samoocenę pacjenta. Kwestionariusz ten jest stosowany w diagnostyce depresji i obejmuje pytania dotyczące emocji, energii, a także przyjemności płynącej z aktywności życiowych.
7. Kwestionariusz Samooceny Anhedonii (Self-Report Anhedonia Questionnaire) –
Self-Report Anhedonia Questionnaire jest narzędziem, które pozwala na samoocenę stopnia anhedonii przez osobę badaną. Kwestionariusz jest stosunkowo prosty i zawiera pytania dotyczące przyjemności z różnych czynności, takich jak zabawa, praca, kontakt z bliskimi itp.